Chuyên đề Công nghệ Lớp 12 - Chuyên đề Linh kiện bán dẫn và IC - Trường THPT Trần Văn Lan

 Chủ đề: LINH KIỆN BÁN DẪN VÀ IC
I. Mục tiêu của chủ đề
1, Kiến thức
 Dạy xong chủ đề này, giáo viên cần làm cho học sinh:
- Biết cấu tạo, kí hiệu, phân loại và công dụng của một số linh kiện bán dẫn và IC.
- Biết được nguyên lí làm việc của tirixto và triac.
- Có sản phẩm của chủ đề là sản phẩm của các nhóm 
- Nắm được phương pháp dạy học theo dự án và các bước tiến hành học theo dạy 
học theo dự án.
- Biết được mối nguy hiểm của rác thải điện tử từ đó có ý thức và cách xử lí khi 
vứt bỏ các thiết bị điện tử không sử dụng được nữa.
2, Kĩ năng
- Nhận dạng và đọc được số liệu kĩ thuật của các linh kiện bán dẫn và IC. 
- Biết cách sử dụng đồng hồ vạn năng để kiểm tra chất lượng và xác định các chân 
của điôt, tranzito, tirixto và triac.
- Phát triển kĩ năng trình bày vấn đề và thuyết trình trước đám đông.
3, Thái độ
- Có ý thức tìm hiểu về linh kiện bán dẫn.
- Học sinh hứng thú với phương pháp học tập mới, tích cực học tập.
- Hợp tác trong trao đổi, thảo luận nhóm.
- Học sinh khi thể hiện sản phẩm dự án học tập phát triển năng lực sáng tạo, thể 
hiện ở các giải pháp để trình bày sản phẩm.
4, Định hướng năng lực hình thành
- Năng lực hợp tác.
- Năng lực tự học, tự nghiên cứu.
- Năng lực giải quyết vấn đề.
-Năng lực giao tiếp. - Năng lực sáng tạo.
- Năng lực sử dụng công nghệ thông tin.
- Năng lực sử dụng kiến thức liên môn
II. Thiết bị, tài liệu dạy học
Giáo viên:
- Sử dụng giáo án điện tử.
- Đồ dùng dạy học: 
 + Máy chiếu; máy tính, máy ảnh.
 + Bảng phụ, bút dạ.
- Tài liệu sử dụng: 
 + Sách giáo khoa, sách giáo viên Công nghệ 12.
 + Vật mẫu: 
 - Các loại điốt tiếp điểm, tiếp mặt.
 - Các loại tranzito PNP, NPN công suất nhỏ, công suất lớn.
 - Các loại tirixto, triac, IC và quang điện tử.
 + Tham khảo và khai thác tài liệu qua mạng Internet.
 + Vật lí lớp 11ban cơ bản.
 + Hóa học 11 ban cơ bản.
 + Giáo dục công dân 10, 11.
 + Tin học 10.
Học sinh:
- Tranh ảnh có trong SGK và tranh ảnh sưu tầm có liên quan đến nội dung chuẩn bị 
bài của nhóm.
- Máy vi tính, máy ảnh, máy quay.
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động học tập
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
1. Mục tiêu: 
- Biết cấu tạo, kí hiệu, phân loại và công dụng của một số linh kiện bán dẫn và IC. - Biết được nguyên lí làm việc của tirixto và triac.
- Có sản phẩm là các tiểu dự án của chủ đề: Linh kiện bán dẫn và IC.
- Nắm được phương pháp dạy học theo dự án và các bước tiến hành học theo dạy 
học theo dự án.
- Biết được mối nguy hiểm của rác thải điện tử từ đó có ý thức và cách xử lí khi 
vứt bỏ các thiết bị điện tử không sử dụng được nữa.
2. Phương thức: 
- GV Chia lớp thành 4 nhóm, giao mỗi nhóm 01 bảng phụ và bút. Yêu 
cầu:
Điền từ còn thiếu vào chỗ trống:
 1. Các nguyên tố chủ yếu để chế tạo các linh kiện bán dẫn là và .
 2. Chất bán dẫn có hai loại hạt tải điện là ..và ...
 3. Chất bán dẫn mang điện âm được gọi là bán dẫn loại .
 4. Chất bán dẫn mang điện dương được gọi là bán dẫn loại .
- Thời gian thực hiện 2 phút.
*Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ (Hình thức hoạt động nhóm)
- GV: Quan sát, nhắc nhở, hỗ trợ tư vấn các nhóm, lưu ý quan tâm nhắc nhở những 
HS làm việc không tích cực.
- HS: Các nhóm HS viết vào bảng phụ kết quả trả lời của nhóm mình. 
* Báo cáo kết quả
- GV: Quan sát các nhóm hoạt động, hỗ trợ, tư vấn HS.
- HS: Các nhómtreo kết quả lên bảng để các nhóm khác quan sát, thảo luận, đánh 
giá.
* Đánh giá,nhận xét
- GV:Nhận xét thái độ, kết quả làm việc các nhóm. Nếu các kết luận của các nhóm 
sai hoặc chưa tìm ra GV bổ sung hoàn chỉnh.
 - HS:Lắng nghe và kiểm tra lại kết quả làm việc nhóm. 3. Gợi ý sản phẩm: Mỗi nhóm HS có thể trình bày sản phẩm với các mức độ khác 
nhau, GV lựa chọn 01 sản phẩm nào đó của HS để làm tình huống kết nối vào bài 
mới.
Trả lời:
1. gemani (Ge), silic (Si)
2. electron
3. N
4. P
Đặt vấn đề:Trong chương trình vật lí lớp 11, chúng ta được nghiên cứu về chất 
bán dẫn và bản chất của dòng điện trong chất bán dẫn. Ứng dụng của chất bán 
dẫn là tạo ra các linh kiện bán dẫn (điôt, tranzito). Qua đó ta cũng thấy rằng, tuỳ 
theo cách tổ hợp các lớp tiếp giáp P- N người ta có thể tạo ra các linh kiện bán 
dẫn khác nhau. Bài học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu một vài linh kiện bán dẫn 
thông dụng.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
1. Hoạt động 1: Tìm hiểu về điốt.(Kỹ thuật mảnh ghép)
* Mục tiêu:HS nắm vững cấu tạo, kí hiệu, phân loại và công dụng của điốt bán 
dẫn.
* Phương thức:
 - Sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học:Kĩ thuật mảnh ghép, kĩ thuật 
nhóm, kĩ thuật phòng tranh, kĩ thuật thông tin - phản hồi.
 - Hình thức hoạt động: Hoạt động nhóm.
 Mỗi nhiệm vụ học tập của học sinh được tổ chức thực hiện theo quy trình như sau:
Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV:Chia HS thành 4 nhóm mỗi nhóm 8,9 HS. Mỗi HS trong nhóm sẽ được nhận 
một phiếu học tập có đánh số thứ tự 1,2,3,4. Giao mỗi nhóm 01 bảng phụ và bút. 
Yêu cầu:
VÒNG 1: NHÓM CHUYÊN GIA - Trả lời các câu hỏi sau:
 + Nhóm 1: Nêu cấu tạo của điôt. Vẽ kí hiệu của điôt kèm theo tên gọi các 
điện cực của nó. 
 + Nhóm 2: Điôt được phân loại như thế nào? Điôt có công dụng gì?
 + Nhóm 3: Hãy cho biết chiều dòng điện chạy qua điôt.
 + Nhóm 4: Trình bày cách dùng đồng hồ vạn năng đo điện trở điôt và cho 
biết giá trị đo được khi:
 a, Điôt phân cực thuận.
 b, Điôt phân cực ngược 
 - Thời gian thực hiện 3 phút.
VÒNG 2: NHÓM MẢNH GHÉP
 Sau 3 phút hình thành nhóm mới (những HS có thẻ cùng màu tạo thành một 
nhóm mới) gọi là nhóm mảnh ghép.Các thành viên trong nhóm mới có nhiệm vụ 
truyền tải những kiến thức đã nắm được ở vòng 1 cho các bạn trong nhóm mới, bất 
kì thành viên nào cũng phải hiểu bài. Các nhóm mới phải trả lời các câu hỏi sau:
 1.Nêu cấu tạo của điôt. Vẽ kí hiệu của điôt kèm theo tên gọi các điện cực 
của nó. 
 2.Điôt được phân loại như thế nào? Điôt có công dụng gì?
 3.Hãy cho biết chiều dòng điện chạy qua điôt.
 4.Trình bày cách dùng đồng hồ vạn năng đo điện trở điôt và cho biết giá trị 
đo được khi:
 a, Điôt phân cực thuận.
 b, Điôt phân cự
 - Thời gian thực hiện 4 phút.
 - HS: Tập trung theo dõi, lắng nghe yêu cầu.Bầu nhóm trưởng, thư kí, giao 
nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm.
Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ: (Hình thức hoạt động nhóm) - GV: Quan sát, nhắc nhở, hỗ trợ tư vấn các nhóm, lưu ý quan tâm nhắc nhở những 
HS làm việc không tích cực.
- HS: 
+ 3 phút đầu các nhóm chuyên giaviết vào bảng phụ kết quả trả lời của nhóm mình
+ 4 phút sau các thành viên của nhóm mảnh ghép thông tin lại cho nhau để hoàn 
thành nhiệm vụ mới cũng vào bảng phụ đó.
Báo cáo kết quả:(Hình thức hoạt động nhóm, kĩ thuật phòng tranh, kĩ thuật 
thông tin - phản hồi)
- GV: Quan sát các nhóm hoạt động, hỗ trợ, tư vấn HS.
- HS: Các nhóm mảnh ghép treo kết quả lên bảng để các nhóm khác quan sát, thảo 
luận, đánh giá.
Đánh giá, nhận xét:
- GV:Nhận xét thái độ, kết quả làm việc các nhóm. Nếu các kết luận của các nhóm 
sai hoặc chưa tìm ra GV bổ sung hoàn chỉnh.
 - HS: + Lắng nghe và kiểm tra lại kết quả làm việc nhóm.
 + Ghi bài vào vở.
 * Gợi ý sản phẩm: Là phần kiến thức hs cần nắm sau mỗi mục (Phần hs sẽ 
ghi để học)
2. Hoạt động 2: Tìm hiểu về tranzito. 
* Mục tiêu:HS nắm vững cấu tạo, kí hiệu, phân loại và công dụng củaTranzito.
* Phương thức:
 - Sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học:: Kĩ thuật công não, kĩ thuật 
nhóm, kĩ thuật phòng tranh, kĩ thuật thông tin - phản hồi.
 - Hình thức hoạt động: Hoạt động nhóm.
Mỗi nhiệm vụ học tập của học sinh được tổ chức thực hiện theo quy trình như sau:
Chuyển giao nhiệm vụ học tập:(Kĩ thuật công não, HS làm việc độc lập)
 - GV: Chia lớp thành 4 nhóm, giao mỗi nhóm 01 bảng phụ và bút. Yêu cầu: + Nhóm 1: Trình bày cấu tạo, phân loại Tranzito? 
 + Nhóm 2: Vẽ kí hiệu của tranzito kèm theo tên gọi các điện cực của nó. 
Tranzito có công dụng gì? 
 + Nhóm 3: Nếu dùng ĐHVN đo điện trở thuận và ngược giữa chân B với 
chân E và chân C của Tranzito loại PNP thì kết quả đo sẽ như thế nào?
 + Nhóm 4: Nếu dùng ĐHVN đo điện trở thuận và ngược giữa chân B với 
chân E và chân Ccủa Tranzito loại NPN thì kết quả đo sẽ như thế nào?
 - HS: Tập trung theo dõi, lắng nghe yêu cầu.Bầu nhóm trưởng, thư kí, giao 
nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm.
 - Thời gian thực hiện 3 phút.
Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:(Hình thức hoạt động nhóm)
 - GV: Quan sát, nhắc nhở, hỗ trợ tư vấn các nhóm, lưu ý quan tâm nhắc nhở 
những HS làm việc không tích cực.
 - HS: Các nhóm HS viết vào bảng phụ kết quả trả lời của nhóm mình. 
Báo cáo kết quả:(Hình thức hoạt động nhóm, Kĩ thuật phòng tranh, kĩ thuật 
thông tin - phản hồi)
 - GV: Quan sát các nhóm hoạt động, hỗ trợ, tư vấn HS.
 - HS: Các nhómtreo kết quả lên bảng để các nhóm khác quan sát, thảo luận, 
đánh giá.
Đánh giá, nhận xét:
 - GV:Nhận xét thái độ, kết quả làm việc các nhóm. Nếu các kết luận của các 
nhóm sai hoặc chưa tìm ra GV bổ sung hoàn chỉnh.
 - HS: + Lắng nghe và kiểm tra lại kết quả làm việc nhóm.
 + Ghi bài vào vở.
 * Gợi ý sản phẩm: Là phần kiến thức hs cần nắm sau mỗi mục (Phần hs sẽ 
ghi để học)
3. Hoạt động 3: Tìm hiểu về Tirixto. * Mục tiêu:HS nắm vững cấu tạo, kí hiệu, công dụng và nguyên lí làm việc 
củaTirixto.
* Phương thức:
 - Sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học:: Kĩ thuật tia chớp, kĩ thuật 
phòng tranh, kĩ thuật thông tin - phản hồi.
 - Hình thức hoạt động: Dạy học nêu vấn đề, đàm thoại.
 Mỗi nhiệm vụ học tập của học sinh được tổ chức thực hiện theo quy trình như sau:
Chuyển giao nhiệm vụ học tập:(Kĩ thuật công não, HS làm việc độc lập)
- GV:
 + Chia lớp thành 4 nhóm, giao mỗi nhóm 01 bảng phụ và bút.
 + Yêu cầu các nhóm đọc sách giáo khoa cùng trả lời các câu hỏi, nhóm nào 
có câu trả lời nhanh nhất và đúng thì được 10 điểm.Thời gian cho mỗi câu hỏi là 01 
phút.
 Câu 1: Quan sát hình vẽ hãy cho biết linh kiện sau có mấy tiếp giáp P - N? 
Nêu tên gọi các điện cực của linh kiện.
 Câu 2: Hãy vẽ kí hiệu của tirixto? Tirixto được dùng trong trường hợp nào?
 Câu 3: Điều kiện để tirixto dẫn điện và ngừng dẫn điện là gì?
 Câu 4: Tirixto giống và khác điốt tiếp mặt ở những điểm nào?
- HS: Tập trung theo dõi, lắng nghe yêu cầu.
Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:(Hình thức hoạt động nhóm)
 - HS: Các nhóm HS viết vào bảng phụ kết quả trả lời của nhóm mình. 
 - GV: Quan sát, nhắc nhở, hỗ trợ tư vấn các nhóm.
Báo cáo kết quả:(Hình thức hoạt động nhóm, Kĩ thuật phòng tranh, kĩ thuật 
thông tin - phản hồi) - HS: Các nhómcùng giơ kết quả củả nhóm mình cho các nhóm khác quan 
sát.
 - GV: Quan sát các nhóm hoạt động, ghi lại kết quả của các nhóm.
Đánh giá, nhận xét:
 - GV:Nhận xét thái độ, kết quả làm việc các nhóm. Nếu các kết luận của các 
nhóm sai hoặc chưa tìm ra GV bổ sung hoàn chỉnh.
 - HS: + Lắng nghe và kiểm tra lại kết quả làm việc nhóm.
 + Ghi bài vào vở.
* Gợi ý sản phẩm:Là phần kiến thức hs cần nắm sau mỗi mục (Phần hs sẽ ghi 
để học)
4. Hoạt động 4: Tìm hiểu triac và điac. 
* Mục tiêu:: HS nắm vững cấu tạo, kí hiệu, công dụng và nguyên lí làm việc 
củatriac và điac.
* Phương thức:
 - Sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học: Kĩ thuật công não, kĩ thuật 
nhóm, kĩ thuật phòng tranh, kĩ thuật thông tin - phản hồi.
 - Hình thức hoạt động: Hoạt động nhóm.
Mỗi nhiệm vụ học tập của học sinh được tổ chức thực hiện theo quy trình như sau:
Chuyển giao nhiệm vụ học tập:(Kĩ thuật công não, HS làm việc độc lập)
 - GV: Chia lớp thành 4 nhóm, giao mỗi nhóm 01 bảng phụ và bút. Yêu cầu:
 + Nhóm 1: Trình bày cấu tạo, công dụng của Triac. Vẽ kí hiệu của triac kèm 
theo tên gọi các điện cực của nó. 
 + Nhóm 2: Trình bày cấu tạo, công dụng của Điac. Vẽ kí hiệu của điac kèm 
theo tên gọi các điện cực của nó. 
 + Nhóm 3: Trình bày nguyên lí làm việc của triac.
 + Nhóm 4: Trình bày nguyên lí làm việc của điac. Khi sử dụng triac và điac 
cần chú ý các thông số kĩ thuật nào? - HS: Tập trung theo dõi, lắng nghe yêu cầu.Bầu nhóm trưởng, thư kí, giao 
nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm.
 - Thời gian thực hiện 5 phút.
Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:(Hình thức hoạt động nhóm)
 - GV: Quan sát, nhắc nhở, hỗ trợ tư vấn các nhóm, lưu ý quan tâm nhắc nhở 
những HS làm việc không tích cực.
 - HS: Các nhóm HS viết vào bảng phụ kết quả trả lời của nhóm mình. 
Báo cáo kết quả:(Hình thức hoạt động nhóm, Kĩ thuật phòng tranh, kĩ thuật 
thông tin - phản hồi)
 - GV: Quan sát các nhóm hoạt động, hỗ trợ, tư vấn HS.
 - HS: Các nhómtreo kết quả lên bảng để các nhóm khác quan sát, thảo luận, 
đánh giá.
Đánh giá, nhận xét:
 - GV:Nhận xét thái độ, kết quả làm việc các nhóm. Nếu các kết luận của các 
nhóm sai hoặc chưa tìm ra GV bổ sung hoàn chỉnh.
 - HS: + Lắng nghe và kiểm tra lại kết quả làm việc nhóm.
 + Ghi bài vào vở.
* Gợi ý sản phẩm:Là phần kiến thức hs cần nắm sau mỗi mục (Phần hs sẽ ghi 
để học)
5. Hoạt động 5: Tìm hiểu về quang điện tử.
* Mục tiêu:HS nắm vữngkhái niệm và công dụng của quang điện tử
* Phương thức:
 - Sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học: Kĩ thuật công não, kĩ thuật 
nhóm, kĩ thuật phòng tranh, kĩ thuật thông tin - phản hồi.
 - Hình thức hoạt động: Hoạt động nhóm.
Mỗi nhiệm vụ học tập của học sinh được tổ chức thực hiện theo quy trình như sau: