Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 53: Tổng kết về từ vựng

 à từ tượng thanh 
Bò 
Mèo 
Chim cu 
Tiết 53: Tổng kết về từ vựng 
Meo meo 
Cúc cu 
Bò.ò.o 
Bịp bịp 
Bìm bịp 
Tiết 53: Tổng kết về từ vựng 
I. Từ tượng hình , từ tượng thanh  1.Hệ thống kiến thức  2.Bài tập  * Bài 3 ( Sgk tr 146,147 ) : Em hãy tìm và phân tích tác dụng của những từ tượng hình trong đoạn văn sau : 
“ Đám mây lốm đ ốm , xám nh ư đ uôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây , lê th ê đi mãi , bây giờ cứ loáng thoáng , nhạt dần , thỉnh thoảng đ ứt quãng đã lồ lộ đằ ng xa một bức vách trắng toát ” ( Tô Hoài ) 
Tác dụng 
 Các từ tượng hình : lốm đ ốm , lê th ê, loáng thoáng , lồ lộ gợi tả những dáng vẻ khác nhau của đám mây , làm cho hình ả nh đám mây hiện lên thật cụ thể và sống đ ộng 
Tiết 53: Tổng kết về từ vựng 
II. Một số phép tu từ từ vựng 
 1.Hệ thống kiến thức 
Stt 
Phép tt 
Khái niệm 
Ví dụ 
So sánh 
Là đ ối chiếu sự vật , sự việc này với sự vật , sự việc khác có nét tương đ ồng để làm t ă ng sức gợi h ỡnh , gợi cảm cho sự diễn đạt. 
Trẻ em nh ư búp trên cành 
1 
Nhân hóa 
Là gọi hoặc tả con vật , cây cối , đ ồ vật  bằng nh ữ ng từ n gữ gần gũi với con người , biểu thị đư ợc nh ữ ng suy nghĩ , tỡnh cảm của con người . 
Trâu ơi ta bảo trâu này 
2 
Tiết 53: Tổng kết về từ vựng 
II. Một số phép tu từ từ vựng 
 1.Hệ thống kiến thức 
Stt 
Phép tt 
Khái niệm 
Ví dụ 
3 
ẩ n dụ 
Là gọi tên sự vật , hiện tượng này bằng tên sự vật , hiện tượng khác có nét tương đ ồng nhằm t ă ng sức gợi hỡnh , gợi cảm cho sự diễn đạt. 
Ngày ngày mặt trời đi qua trên l ă ng Thấy một mặt trời trong l ă ng rất đ ỏ 
4 
Hoán dụ 
Là gọi tên sự vật , hiện tượng , khái niệm này bằng tên sự vật , hiện tượng , khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm t ă ng sức gợi hinh , gợi cảm cho sự diễn đạt. 
Vi sao trái đ ất nặng ân tỡnh 
 Nhắc mãi tên người Hồ Chí Minh 
Tiết 53: Tổng kết về từ vựng 
II. Một số phép tu từ từ vựng 
 1.Hệ thống kiến thức 
Stt 
Phép tt 
Khái niệm 
Ví dụ 
5 
Nói qu á 
Là phóng đại mức độ, quy mô, tính ...hép tu từ từ vựng để phân tích nét nghệ thuật độc đáo của nh ữ ng câu thơ sau ( Trích từ Truyện Kiều của Nguyễn Du ) 
a . Th à rằng liều một thân con 
Hoa dù rã cánh , lá còn xanh cây. 
* Phép ẩn dụ: 
- Hoa dù rã cánh: Kiều bán m ỡ nh, chấp nhận cuộc đời đau khổ 
 Lá còn xanh cây: Gia đỡ nh Kiều sẽ được b ỡ nh yên 
=> Sự hi sinh, tấm lòng hiếu thảo của Kiều 
Tiết 53: Tổng kết về từ vựng 
II. Một số phép tu từ từ vựng 
 1.Hệ thống kiến thức 
 2.Bài tập 
 * Bài tập 2 : ( Sgk tr 147 ) Vận dụng kiến thức đã học về 1 số phép tu từ từ vựng để phân tích nét nghệ thuật độc đáo của nh Ữ ng câu thơ sau 
( Trích từ Truyện Kiều của Nguyễn Du ) 
b . Trong như tiếng hạc bay qua , 
Đ ục như tiếng suối mới sa nửa vời . 
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài , 
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa . 
* Cả 4 câu đều dùng phép so sánh : 
Nguy ễn Du đã so sánh tiếng đàn của Kiều với tiếng hạc, tiếng suối, tiếng gió, tiếng mưa để diễn tả n h ữ ng õm thanh, cung b ậ c trầm bổng , tinh t ế => Ca ngợi tài đá nh đàn của Kiều 
Tiết 53: Tổng kết về từ vựng 
II. Một số phép tu từ từ vựng 
 1.Hệ thống kiến thức 
 2.Bài tập 
* Bài tập 2 : ( Sgk tr 147 ) Vận dụng kiến thức đã học về 1số phép tu từ từ vựng để phân tích nét nghệ thuật độc đáo của nh ữ ng câu thơ sau 
( Trích từ Truyện Kiều của Nguyễn Du ) 
c. Làn thu thủy nét xuân sơn , 
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh . 
Một hai nghiêng nước nghiêng thành , 
Sắc đà nh đ òi một , tài đà nh họa hai. 
* Phép nhân hóa: 
Hoa ghen, liễu hờn kết hợp phép nói quá ( câu 3,4) 
=> Ca ngợi tài sắc vẹn toàn, hiếm có của Kiều 
Tiết 53: Tổng kết về từ vựng 
II. Một số phép tu từ từ vựng 
 1.Hệ thống kiến thức 
 2.Bài tập 
 * Bài tập 2 : ( Sgk tr 147 ) Vận dụng kiến thức đã học về 1 số phép tu từ từ vựng để phân tích nét nghệ thuật độc đáo của nh ữ ng câu thơ sau ( Trích từ Truyện Kiều của Nguyễn Du ) 
d. Gác kinh viện sách đôi nơi , 
Trong gang tấc lại gấp mười quan san. 
* Phép nói q úa : 
=> Cực tả sự xa cách v...Bài tập 3 : ( Sgk tr 147 , 148 ) Vận dụng kiến thức đã học về một số phép tu từ để phân tích nét đ ộc đáo trong nh ữ ng câu , đoạn sau : 
c. Tiếng suối trong nh ư tiếng hát xa , 
Tr ă ng lồng cổ thụ bóng lồng hoa . 
Cảnh khuya nh ư vẽ người chưa ngủ , 
Chưa ngủ vỡ lo nỗi nước nh à. 
* Phép so sánh : 
Bác so sánh tiếng suối với tiếng hát con người 
và so sánh cảnh rừng đ ẹp nh ư bức tranh 
=>Vẻ đ ẹp huyền ảo của cảnh rừng Việt Bắc ( Tỡnh yêu thiên nhiên ) 
Tiết 53: Tổng kết về từ vựng 
II. Một số phép tu từ từ vựng 
 1.Hệ thống kiến thức 
 2.Bài tập 
 * Bài tập 3 : ( Sgk tr 147 , 148 ) Vận dụng kiến thức đã học về một số phép tu từ từ vựng để phân tích nét đ ộc đáo trong nh ữ ng câu(đoạn) sau : 
d.Người ngắm tr ă ng soi ngoài cửa sổ 
Tr ă ng nhòm khe cửa ngắm nh à th ơ 
* Phép nhân hoá: 
Bác đã dùng từ ng ữ tả người để tả tr ă ng khiến tr ă ng hiện lên nh ư một người bạn tri âm tri kỉ 
=> Tỡnh yêu tr ă ng , sự gắn bó hoà hợp với thiên nhiên của Bác 
Tiết 53: Tổng kết về từ vựng 
II. Một số phép tu từ từ vựng 
 1.Hệ thống kiến thức 
 2.Bài tập 
* Bài tập 3 : ( Sgk tr 147 , 148 ) Vận dụng kiến thức đã học về một số phép tu từ từ vựng để phân tích nét đ ộc đáo trong nh ữ ng câu(đoạn) ) sau : 
e.Mặt trời của bắp thỡ nằm trên đ ồi 
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng . 
* Phép ẩn dụ : 
Mặt trời của mẹ : ch ỉ em bé , con của người mẹ Tà ôi 
=> Tỡnh mẫu tử thiêng liêng bền chặt , em bé là tất cả ý nghĩa 
cuộc sống , là niềm tin yêu , hi vọng của người mẹ 
Chơi ch ữ 
 Phép tu từ này khiến câu 
v ă n thêm hấp dẫn , thú vị 
Tượng hỡnh 
Tượng thanh 
Hoán dụ 
 Loại từ này rất hay dùng 
trong v ă n miêu tả, tự sự 
 Đ ây là 1 biện pháp tu 
từ dựa trên sự tương c ậ n 
gi ữ a 2 sự vật 
Nói giảm , nói tránh 
 Đ ây là 1 phép tu từ 
đ ối lập với phép nói qu á 
Học vui – vui học 
Củng cố - Hướng dẫn về nh à 
 Nhắc lại những kiến thức chính trong bài 
 Làm tiếp bài tập sách giáo khoa trang 147 -148. 
- Chuẩn bị bài Tổng kết về từ vựng