Đề cương tự ôn luyện môn Sinh học 9 - Trường THCS Chu Văn An

 tồn tại trên các NST không tương đồng hoặc nằm trên cùng một NST thuộc một nhóm liên kết.
6. Kiểu gen: Là tổ hợp toàn bộ các gen trong tế bào của cơ thể thuộc một loài sinh vật.
7. Kiểu hình: Là tập hợp toàn bộ các tính trạng của cơ thể. Kiểu hình thay đổi theo giai đoạn phát triển và điều kiện của môi trường. Trong thực tế khi đề cập đến kiểu hình người ta chỉ quan tâm đến một hay một số tính trạng.
8. Giống thuần chủng: Là giống có đặc tính di truyền đồng nhất và ổn định, thế hệ con không phân li và có kiểu hình giống bố mẹ. 
9. Tính trạng trội: Là tính trạng biểu hiện khi có kiểu gen ở dạng đồng hợp tử trội hoặc dị hợp tử.
 + Trội hoàn toàn: Là hiện tượng gen trội át chế hoàn toàn gen lặn dẫn đến thể dị hợp biểu hiện kiểu hình trội.
 + Trội không hoàn toàn: Là hiện tượng gen trội át chế không hoàn toàn gen lặn dẫn đến thể dị hợp biểu hiện tính trạng trung gian.
10. Tính trạng lặn: Là tính trạng chỉ xuất hiện khi kiểu gen ở trạng thái đồng hợp tử lặn
11. Đồng hợp tử: Là kiểu gen có hai gen tương ứng giống nhau.
12. Dị hợp tử: Là kiểu gen có hai gen tương ứng khác nhau.
13. Di truyền: Là hiện tượng truyền đạt các đặc tính của bố mẹ, tổ tiên cho các thế hệ con cháu.
14. Biến dị: Là hiện tượng con sinh ra khác bố mẹ và khác nhau ở nhiều chi tiết, đôi khi có thêm những đặc điểm mới hoặc không biểu hiện những đặc điểm của bố mẹ.
15. Giao tử thuần khiết: Là giao tử chỉ chứa một nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di truyền được hình thành trong quá trình phát sinh giao tử.
II. CÁC PHÉP LAI ĐƯỢC SỬ DỤNG ĐỂ TÌM RA CÁC QUY LUẬT DI TRUYỀN 
1. Lai thuận nghịch: Là phép lai thay đổi vị trí của bố mẹ ( khi thì dùng dạng này là bố, khi dùng dạng đó làm mẹ) nhằm phát hiện ra các định luật di truyền sau:
 - Lai thuận: 
 P Đậu hạt vàng x Đậu hạt xanh
 AA aa
 F1 Đậu hạt vàng 
 Aa
- Lai nghịch:
 P Đậu hạt xanh x Đậu hạt vàng
 AA aa
 F1 Đậu hạt vàng 
 Aa
2. Lai phân tích: 
- Khái niệm: Là phép lai giữa cơ thể mang kiểu hình trội chưa biết kiểu gen với cơ th...1 xanh 
- C¬ chÕ: 
 + Gen A ®øng c¹nh gen a trong thÓ dÞ hîp kh«ng bÞ hoµ lÉn mµ vÉn gi÷ nguyªn b¶n chÊt, khi gi¶m ph©n sÏ cho hai giao tö A vµ a
 + Sù tæ hîp ngÉu nhiªn cña c¸c lo¹i giao tö F1 sÏ cho F2 víi tØ lÖ kiÓu gen lµ 1AA : 2Aa : 1aa
 + Do A ¸t hoµn toµn a nªn KG AA vµ Aa ®Òu cã KH tréi
HÖ qu¶:
Khi lai hai c¬ thÓ bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau bëi mét cÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n th× F1 ®ång tÝnh vÒ tÝnh tr¹ng tréi vµ F2 ph©n tÝnh 3 tréi : 1 lÆn - §iÒu kiÖn nghiÖm ®óng:
 + P thuÇn chñng
 + 1 gen qui ®Þnh 1 tÝnh tr¹ng
 + Tréi hoµn toµn
 + Sè c¸ thÓ lai ®ñ lín
IV. Quy luËt ph©n li ®éc lËp
- ThÝ nghiÖm: Men §en cho lai 2 dßng ®Ëu Hµ Lan thuÇn chñng vÒ 2 cÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n h¹t vµng tr¬n víi h¹t xanh nh¨n thu ®­îc F1 toµn h¹t vµng tr¬n, cho F1 tù thô phÊn ®­îc F2 víi tØ lÖ 9 v¶ng tr¬n : 3 vµng nh¨n : 3 xanh tr¬n : 1 xanh nh¨n
- C¬ chÕ: 
 + Cã sù ph©n li ®éc lËp cña c¸c gen trong gi¶m ph©n t¹o giao tö
 + Cã sù tæ hîp tù do cña c¸c giao tö trong thô tinh
- S¬ ®å lai:
 P Vµng tr¬n x Xanh nh¨n
 AABB aabb
 GP AB ab
 F1 AaBb 100% Vµng tr¬n
 F1 x F1 Vµng tr¬n x Vµng tr¬n
 AaBb AaBb
 G F1 AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab
 F2 KG 9 (A-B-) : 3 (A-bb) : 3 (aaB-) : 1aabb
 KH 9 vµng tr¬n : 3 vµng nh¨n : 3 xanh tr¬n : 1 xanh nh¨n
- Néi dung: C¸c nh©n tè di tryÒn ®· ph©n li ®éc lËp trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö
- HÖ qu¶: F1 dÞ h¬p n cÆp gen F2 di truyÒn cã tØ lÖ kiÓu h×nh b»ng tÝch c¸c tØ lÖ kiÓu h×nh.
- §iÒu kiÖn nghiÖm ®óng:
 + P thuÇn chñng
 + Mçi gen qui ®Þnh 1 tÝnh tr¹ng
 + Tréi hoµn toµn
 + Sè c¸ thÓ ph¶i lín
 + C¸c cÆp gen n»m trªn c¸c cÆp NST t­¬ng ®ång kh¸c nhau
- C«ng thøc c¬ b¶n: 
 + Sè kiÓu giao tö do F1 t¹o ra: 2n
 + Sè hîp tö ë F2: 4n 
 + Sè lo¹i kiÓu h×nh ë F2: 2n 
 + Sè lo¹i kiÓu gen ë F2: 3n	
 + TØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh ë F2: (3 : 1)n
 + TØ lÖ ph©n li kiÓu gen ë F2: (1 : 2 : 1)n
B. CÂU HỎI LÝ THUYẾT:
C©u 1. Tr×nh bµy c¸c thuËt ng÷, kÝ hiÖu cÇn nhí.
§¸p ¸n:
- TÝnh tr¹ng: lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ h×nh th¸i, cÊu t¹o, sinh l... thÓ ®ång hîp tréi vµ thÓ ®ång hîp lÆn.
+ ThÓ dÞ hîp: lµ kiÓu gen chøa cÆp gen t­¬ng øng gåm 2 gen t­¬ng øng kh¸c nhau.
Khi nãi tíi kiÓu gen cña mét c¬ thÓ, ng­êi ta chØ xÐt mét vµi cÆp gen liªn quan tíi c¸c tÝnh tr¹ng ®­îc quan t©m. VÝ dô: PhÐp lai mét cÆp tÝnh tr¹ng, kiÓu gen gåm 1 cÆp gen, phÐp lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng, kiÓu gen gåm 2 cÆp gen.
- KiÓu h×nh: lµ tæ hîp toµn bé c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ. Thùc tÕ, khi nãi tíi kiÓu h×nh cña mét c¬ thÓ, ng­êi ta chØ xÐt mét vµi tÝnh tr¹ng ®ang ®­îc quan t©m nh­ mµu hoa, mµu qu¶, chiÓu cao c©y .
- Gièng ( dßng) thuÇn chñng lµ gièng cã ®Æc tÝnh di truyÒn ®ång nhÊt, c¸c thÕ hÖ sau gièng c¸c thÕ hÖ tr­íc.
Trªn thùc tÕ, khi nãi gièng thuÇn chñng lµ nãi tíi sù thuÇn chñng vÒ mét hoÆc mét vµi tÝnh tr¹ng nµo ®ã ®ang ®­îc nghiªn cøu.
Gièng thuÇn chñng cã kiÓu gen ë thÓ ®ång hîp.
C©u 2. ThÕ nµo lµ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai ? H·y nªu c¸c néi dung c¬ b¶n cña ph­¬ng ph¸p ®ã.
§¸p ¸n:
Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai lµ tiÕn hµnh lai gi÷a c¸c c¬ thÓ bè mÑ, råi ph©n tÝch sù di truyÒn c¸c ®Æc ®iÓm cña bè mÑ ë con lai.
Néi dung: 
- Cho tù thô phÊn hoÆc giao phèi gÇn nhiÒu thÕ hÖ liªn tiÕp ®Ó t¹o nh÷ng dßng thuÇn chñng.
- Chän nh÷ng c¸ thÓ mang cÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n lµm bè mÑ trong phÐp lai.
- Theo dâi sù biÓu hiÖn c¸c tÝnh tr¹ng ë ®êi con, dïng to¸n thèng kª ®Ó ph©n tÝch tØ lÖ biÓu hiÖn c¸c lo¹i tÝnh tr¹ng ë ®êi con, tõ ®ã rót ra c¸c quy luËt di truyÒn.
- Cho vÝ dô:
C©u 3. Men den ®· tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng nh­ thÕ nµo ? Gi¶i thÝch kÕt qu¶.
§¸p ¸n:
Men den thÝ nghiÖm trªn ®Ëu Hµ Lan. ¤ng chän nh÷ng cÆp bè mÑ thuÇn chñng, kh¸c nhau vÒ mét cÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n. TiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm lai, tÊt c¶ c¸ thÓ con lai thu ®­îc ®em tù thô phÊn ®Ó thu ®­îc thÕ hÖ F2.
KÕt qu¶: F1 ®ång tÝnh, F2 ph©n li theo tØ lÖ 3:1. 
Men den thay ®æi vÞ trÝ cña c¸c gièng c©y lµm c©y bè vµ c©y mÑ th× kÕt qu¶ phÐp lai vÉn kh«ng ®æi.
Cho vÝ dô: P thuÇn chñng: hoa ®á x hoa tr¾ng
F1: 100 % hoa ®á
F2: 3 ®