Kế hoạch bài dạy Vật lí Lớp 10 - Bài 2: Các quy tắc an toàn trong phòng thực hành vật lý - Trường THPT Đoàn Kết

 Giáo viên giảng dạy: Lớp dạy: 
Ngày soạn: Ngày dạy: 
 BÀI 2: CÁC QUI TẮC AN TOÀN TRONG PHÒNG THỰC HÀNH VẬT LÝ 
 I. MỤC TIÊU 
 1. Về năng lực 
 a) Năng lực chung 
 Góp phần phát triển NL giao tiếp và hợp tác: Tự tin, chủ động trong báo cáo, 
 trình bày ý kiến trước lớp; Xác định trách nhiệm và thực hiện được nhiệm vụ 
 của bản thân, phối hợp với các thành viên trong nhóm khi có hoạt động thảo 
 luận nhóm. 
 b) Năng lực đặc thù 
 Nhận thức Vật lí: 
 + Nêu được các quy tắc an toàn khi sử dụng thiết bị thí nghiệm điện, 
 thiết bị thí nghiệm nhiệt, thiết bị thí nghiệm quang. 
 Tìm hiểu tự nhiên dưới góc độ Vật lí: 
 + Thảo luận để nêu được: Các quy tắc an toàn trong nghiên cứu và học 
 tập môn Vật lí. 
 Vận dụng kiến thức , kĩ năng đã học: 
 + Phân tích được một số nguy cơ mất an toàn khi sử dụng các thiết bị 
 thí nghiệm, nguy cơ gây nguy hiểm cho người sử dụng, nguy cơ hỏng 
 các thiết bị đo. 
 2. Về phẩm chất 
 Góp phần phát triển PC chăm chỉ: Kiên trì, tỉ mỉ, cẩn thận trong quá trình thực 
 hiện nhiệm vụ học tập. 
 II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 
 Máy chiếu, bài giảng powerpoint kèm các hình ảnh và video liên quan đến nội 
 dung bài học 
 Giấy kẻ ô li để vẽ đồ thị. 
 Phiếu học tập 
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 
Hoạt động 1: Mở đầu: Tạo tình huống học tập 
a. Mục tiêu: 
- Kích thích sự tò mò và nhận biết được tầm quan trọng về vấn đề an toàn trong phòng thực 
hành Vật lí 
b. Nội dung: Học sinh tiếp nhận vấn đề từ giáo viên 
c. Sản phẩm: nhận thức được vấn đề cần nghiên cứu của HS 
d. Tổ chức thực hiện 
 Bước thực Nội dung các bước 
 hiện 
 Bước 1 GV giới thiệu cho HS về một số vụ tại nạn trong phòng thí nghiệm: 
 Ví dụ 1: Ngày 9/2/2006, Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Yên tiếp nhận một ca cấp 
 cứu bỏng độ 2, diện tích 10% ở các phần mặt, cổ và ngực. Nạn nhân là Phạm 
 Minh Quốc, 15 tuổi, học sinh lớp 9B Trường THCS Lê Văn Tám (xã An Hòa, 
 huyện Tuy An, Phú Yên). Quốc là học sinh giỏi nhiều năm liền và được 
 Trường THCS Lê Văn Tám tuyển chọn vào đội tuyển học sinh giỏi của trường. 
 Để chuẩn bị cho kỳ thi tuyển học sinh giỏi cấp huyện, Trường THCS Lê Văn 
 Tám đã tập trung 8 học sinh thực hành thí nghiệm trước khi lên đường tham gia 
 cuộc thi. Sáng 9/2, Quốc đang làm thí nghiệm tại trường với cồn công nghiệp 
 thì bỗng lửa phụt lên gây bỏng nặng, cháy đen cả mặt và một phần ngực. Ví dụ 2: Ngày 5/1/2017 tại phòng thực hành Hóa học của Trường THPT Phan 
 Đình Phùng (Hà Nội). Sau khi xong tiết thực hành Hóa học, có 2 học sinh nam 
 đã ở lại nghịch chai cồn, gây nổ làm 3 nữ sinh gần đó bị bỏng. Trong đó có nữ 
 sinh D.A bị bỏng khá nặng 
 Bước 2 GV đặt vấn đề bài học: Khi thực hành trong phòng thí nghiệm, việc đảm bảo an 
 toàn thí nghiệm phải được đặt lên hàng đầu. Vậy khi học tập và nghiên cứu Vật 
 lí, ta cần phải lưu ý những nguyên tắc nào để đảm bảo an toàn cho bản thân và 
 cộng đồng? 
 Bước 3 HS nhận thức được vấn đề bài học 
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức 
Hoạt động 2.1: Tìm hiểu những qui tắc an toàn khi sử dụng các thiết bị thí nghiệm 
a. Mục tiêu: 
- Tìm hiểu những qui tắc an toàn khi sử dụng các thiết bị điện 
- Tìm hiểu những qui tắc an toàn khi sử dụng các thiết bị nhiệt và thủy tinh 
- Tìm hiểu những qui tắc an toàn khi sử dụng các thiết bị quang học 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoàn thành yêu cầu dựa trên gợi ý của 
giáo viên 
c. Sản phẩm: 
- Đáp án phiếu học tập số 1,2,3 
d. Tổ chức thực hiện 
 Bước Nội dung các bước 
thực hiện 
 Bước 1 - GV đặt vấn đề: Trong Vật lí, việc tiến hành các hoạt động trong phòng thí 
 nghiệm nhằm khảo sát, kiểm chứng kiến thức có vai trò quan trọng. 
 Em hãy kể tên một số thiết bị thí nghiệm mà em biết: 
 HS: Thiết bị thí nghiệm điện: Ampe kế, Vôn kế, dây điện, bóng đèn, công tắc, 
 ổ cắm,... 
 Thiết bị thí nghiệm nhiệt: Đèn cồn 
 Thiết bị thí nghiệm thủy tinh: Ống nghiệm 
 Thiết bị thí nghiệm quang: Đèn, thấu kính, màn hứng 
 GV: Tuy nhiên quá trình hoạt động trong phòng thí nghiệm Vật lí phổ thông 
 có thể xảy ra nhiều sự cố nguy hiểm. Trong các thí nghiệm thì các thiết bị điện 
 có nguy cơ mất an toàn cao nhất. Cần quan sát kĩ các kí hiệu và thông số trên 
 thiết bị 
 GV yêu cầu HS làm việc nhóm hoàn thành phiếu học tập số 1 
 Bước 2 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, để 
 trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của 
 nhóm đại diện. 
 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh, nhấn 
 mạnh nội dung cần ghi nhớ: 
 Khi tiến hành thí nghiệm với các thiết bị điện, cần quan sát kĩ các kí hiệu và 
 thông số trên thiết bị 
 Bước 3 GV giao nhiệm vụ cho HS: Hoàn thành phiếu học tập số 2 
 - Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm 
 GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó 
 khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp 
 cần lưu ý (nếu cần). 
 Báo cáo kết quả và thảo luận 
 - Đại diện mỗi nhóm trình bày 
 - Học sinh các nhóm thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của nhóm đại diện 
 Bước 4 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh và 
 nhấn mạnh nội dung cần ghi nhớ: 
 ♦ Khi tiến hành thí nghiệm với các thiết bị nhiệt và thủy tinh, chú ý khi đun 
 nóng có thể gây bỏng với người sử dụng, gây nứt vỡ các bộ phận làm bằng 
 thủy tinh 
 GV giao nhiệm vụ cho HS: Hoàn thành phiếu học tập số 3 
 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, để 
 trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của 
 nhóm đại diện. 
 Bước 5 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh và 
 nhấn mạnh nội dung cần ghi nhớ: 
 ♦ Các thiết bị quang học có thể bị xước nứt vỡ và dính bụi bẩn làm ảnh hưởng 
 đến đường truyền tia sáng và sai lệch kết quả thí nghiệm 
Hoạt dộng 2.2. Tìm hiểu những nguy cơ mất an toàn khi sử dụng thiết bị thí nghiệm Vật 
lí 
a. Mục tiêu: 
- Biết được những nguy cơ gây nguy hiểm cho người sử dụng các thiết bị thí nghiệm vật lí 
- Biết được những nguy cơ hỏng các thiết bị do điện 
- Biết được những nguy cơ cháy nổ trong phòng thực hành 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoàn thành yêu cầu dựa trên gợi ý của 
giáo viên 
c. Sản phẩm: 
- Đáp án phiếu học tập 4,5,6 
d. Tổ chức thực hiện 
 Bước Nội dung các bước 
thực hiện 
 Bước 1 GV yêu cầu HS làm việc nhóm hoàn thành phiếu học tập số 4 
 Bước 2 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, để 
 trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của 
 nhóm đại diện. 
 Bước 3 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh và 
 nhấn mạnh nội dung cần ghi nhớ: 
 ♦Việc thực hiện sai thao tác các thiết bị có thể gây nguy hiểm cho người sử 
 dụng. Vì vậy khi tiến hành thí nghiệm cần tuân thủ nghiêm ngặt các qui định 
 trong phòng thực hành và hướng dẫn của giáo viên 
 GV yêu cầu HS làm việc nhóm hoàn thành phiếu học tập số 5 
 - Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm 
 GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó 
 khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp 
 cần lưu ý (nếu cần). 
 Báo cáo kết quả và thảo luận 
 - Đại diện mỗi nhóm trình bày 
 - Học sinh các nhóm thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của 
 nhóm đại diện 
 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh và 
 nhấn mạnh nội dung cần ghi nhớ: 
 ♦ Khi sử dụng các thiết bị điện cần chọn đúng thang đo, không nhầm lẫn khi thao tác để đảm bảo an toàn cho thiết bị đo 
 GV yêu cầu HS làm việc nhóm hoàn thành phiếu học tập số 6 
 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, để 
 trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của 
 nhóm đại diện. 
 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh và 
 nhấn mạnh nội dung cần ghi nhớ 
 - GV lưu ý cho HS: 
 ♦Khi phòng thực hành có đám cháy, cần ngắt điện, tổ chức thoát nạn, cứu 
 người, cứu tài sản, chống cháy lan, dập tắt đám cháy. Cần lưu ý: 
 + Ngắt toàn bộ hệ thống điện 
 + Đưa toàn bộ hóa chất, chất dễ cháy ra khu vực an toàn 
 + Không sử dụng nước dập tắt đám cháy nơi có các thiết bị điện, đám cháy 
 hyđrocacbon hoặc các chất lỏng nhẹ hơn nước như dầu, cồn, 
 + Không sử dụng CO2 để dập tắt các đám cháy trên người hoặc cháy kim loại 
 kiềm, 
 GV yêu cầu HS làm việc nhóm hoàn thành phiếu học tập số 7 
 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, để 
 trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của 
 nhóm đại diện. 
 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh và 
 nhấn mạnh nội dung cần ghi nhớ: 
 ♦ Khi tiến hành thí nghiệm với các thiết bị điện và những hóa chất, chất dễ 
 cháy nổ trong phòng thực hành cần tuân thủ qui tắc an toàn , nhất là những qui 
 tắc an toàn về phòng cháy chữa cháy và an toàn khi sử dụng các hóa chất dễ 
 cháy nổ 
Hoạt động 2.3. Tìm hiểu các qui tắc an toàn trong phòng thực hành 
a. Mục tiêu: 
- Tìm hiểu những qui tắc an toàn trong phòng thực hành 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoàn thành yêu cầu dựa trên gợi ý của 
giáo viên 
c. Sản phẩm: 
Những qui tắc an toàn trong phòng thực hành: 
- Đọc kĩ hướng dẫn sử dụng thiết bị và quan sát các chỉ dẫn, các kí hiệu trên các thiết bị thí 
nghiệm. 
- Kiểm tra cẩn thận thiết bị, phương tiện, dụng cụ thí nghiệm trước khi sử dụng. 
- Chỉ tiến hành thí nghiệm khi được sự cho phép của giáo viên hướng dẫn thí nghiệm. 
- Tắt công tắc nguồn thiết bị điện trước khi cắm hoặc tháo thiết bị điện. 
- Chỉ cắm phích/giắc cắm của thiết bị điện vào ổ cắm khi hiệu điện thế của nguồn điện tương 
ứng với hiệu điện thế định mức của dụng cụ. 
- Phải bố trí dây điện gọn gàng, không bị vướng khi qua lại 
- Không tiếp xúc trực tiếp với các vật và các thiết bị thí nghiệm có nhiệt độ cao khi không có 
dụng cụ bảo hộ. 
- Không để nước cũng như các dung dịch dẫn điện, dung dịch dễ cháy gần thiết bị điện. 
- Giữ khoảng cách an toàn khi tiến hành thí nghiệm nung nóng các vật, thí nghiệm có các vật 
bắn ra, tia laser. 
- Phải vệ sinh, sắp xếp gọn gàng, các thiết bị và dụng cụ thí nghiệm, bỏ chất thải thí nghiệm 
vào đúng nơi quy định sau khi tiến hành thí nghiệm. d. Tổ chức hoạt động 
 Bước Nội dung các bước 
thực hiện 
 Bước 1 GV yêu cầu HS làm việc nhóm thảo luận đưa ra các qui tắc an toàn trong 
 phòng thực hành 
 Bước 2 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, để 
 trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của 
 nhóm đại diện. 
 Bước 3 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh và 
 nhấn mạnh nội dung cần ghi nhớ. GV chú ý cho HS cách xử lí khi phát hiện 
 người bị điện giật 
Hoạt động 3: Luyện tập 
a. Mục tiêu: 
- Hệ thống được nội dung kiến thức bài học 
- Biết được ý nghĩa của các biển cảnh báo và công dụng của các trang thiết bị bảo hộ trong 
phòng thí nghiệm 
b. Nội dung: Học sinh tìm hiểu về biển cảnh báo và trang thiết bị bảo hộ trong phòng thí 
nghiệm 
c. Sản phẩm: 
- Một số biển cảnh báo và hình ảnh trang thiết bị bảo hộ 
d. Tổ chức thực hiện: 
 Bước Nội dung các bước 
thực hiện 
 Bước 1 GV tổ chức cho HS trò chơi “Ai nhanh hơn” 
 Luật chơi: Các đội ghép hình ảnh với ý nghĩa tương ứng, đội nào nhanh và 
 đúng nhất là đội chiến thắng 
 Bước 2 - HS chơi trò chơi dưới sự hướng dẫn của GV. 
 - GV quan sát và lựa chọn đội chiến thắng để khen thưởng 
 Bước 3 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh 
Hoạt động 4: Vận dụng 
a. Mục tiêu: 
- Giúp học sinh tự vận dụng, tìm tòi mở rộng các kiến thức trong bài học và tương tác với 
cộng đồng. Tùy theo năng lực mà các em sẽ thực hiện ở các mức độ khác nhau. 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ ở nhà theo nhóm hoặc cá nhân 
c. Sản phẩm: Bài tự làm vào vở ghi của HS. 
d. Tổ chức thực hiện: 
 Nội dung 1: - Làm bài tập trong SGK 
 Vận dụng kiến - Hãy thiết kế bảng hướng dẫn các quy tắc an toàn tại phòng thí nghiệm 
 thức Vật lí theo mẫu sau: 
 Những việc cần làm Những việc không 
 được làm 
 - Giải thích vì sao: 
 + Khi sử dụng thiết bị đo điện, phải sử dụng thang đo phù hợp 
 + Khi sử dụng máy biến áp, đặt nút điều chỉnh điện áp ở mức thấp nhất rồi 
 tăng dần lên 
 Nội dung 2: - Ôn lại kiến thức về các phép đo đã học ở THCS. Chuẩn bị cho chuẩn bị cho tiết tiếp theo 
 tiết sau 
IV. ĐIỀU CHỈNH, THAY ĐỔI, BỔ SUNG (NẾU CÓ) 
 ................................................................................................................................................................... 
 ................................................................................................................................................................... 
 ................................................................................................................................................................... 
 ................................................................................................................................................................... 
 ................................................................................................................................................................... 
 ...................................................................................................................................................................