Kế hoạch bài dạy Vật lí Lớp 10 - Bài 4: Độ dịch chuyển và quãng đường đi được - Trường THPT Đoàn Kết

 Giáo viên giảng dạy: Lớp dạy: 
 Ngày soạn: Ngày dạy: 
 BÀI 4: ĐỘ DỊCH CHUYỂN VÀ QUÃNG ĐƯỜNG ĐI ĐƯỢC 
 Thời gian thực hiện: 2 tiết 
I.MỤC TIÊU 
 1. Về năng lực 
 a) Năng lực chung 
 Góp phần phát triển NL giao tiếp và hợp tác: Tự tin, chủ động trong báo cáo, trình bày ý kiến 
 trước lớp; Xác định trách nhiệm và thực hiện được nhiệm vụ của bản thân, phối hợp với các 
 thành viên trong nhóm khi có hoạt động thảo luận nhóm. 
 b) Năng lực đặc thù 
 Nhận thức Vật lí: 
 + Từ hình ảnh hoặc ví dụ thực tiễn định nghĩa được độ dịch chuyển 
 Tìm hiểu tự nhiên dưới góc độ Vật lí: 
 + Phân biệt được độ dịch chuyển và quãng đường 
 Vận dụng kiến thức , kĩ năng đã học: 
 + Xác định được độ dịch chuyển, quãng đường 
 + Xác định được độ dịch chuyển tổng hợp 
 2. Về phẩm chất 
 Góp phần phát triển PC chăm chỉ: Kiên trì, tỉ mỉ, cẩn thận trong quá trình thực hiện nhiệm vụ 
 học tập. 
 II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 
 1. Giáo viên 
 Bài giảng powerpoint kèm các hình ảnh và video liên quan đến nội dung bài học 
 Bản đồ Việt Nam 
 Phiếu học tập. 
 2. Học sinh 
 Ôn lại những vấn đề đã được học về chuyển động đã học ở THCS 
 SGK, vở ghi bài, giấy nháp. 
 III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 
 Hoạt động 1: Mở đầu: Tạo tình huống học tập về chuyển động 
 a. Mục tiêu:Từ những chuyển động cơ thường gặp hàng ngày, kích thích học sinh tìm hiểu 
 thêm những kiến thức mới liên quan 
 b. Nội dung: Học sinh tiếp nhận vấn đề từ giáo viên 
 c. Sản phẩm: Báo cáo kết quả hoạt động nhóm, ghi chép và nhận thức được vấn đề cần 
 nghiên cứu của HS 
 Đáp án phiếu học tập 1 
 d. Tổ chức thực hiện 
 Bước thực Nội dung các bước 
 hiện 
 Bước 1 - GV yêu cầu HS kể tên một số chuyển động thường gặp hàng ngày 
 - GV chia nhóm yêu cầu HS làm việc nhóm để thực hiện các nhiệm vụ sau: 
 + Em đang đứng dưới gốc cây ở gần cổng trường và chờ bố mẹ lên đón. Hãy 
 nêu cách chỉ vị trí chính xác để bố mẹ đến đón 
 + Nêu cách chỉ đường từ trường đến nhà của em 
 + Nêu cách xác định thời điểm khi em đi đến trường 
 + Hoàn thành phiếu học tập số 1 - HS thảo luận nhóm và trình bày kết quả thảo luận 
 - Trong quá trình hoạt động nhóm, GV quan sát học sinh tự học, thảo luận, 
 trợ giúp kịp thời khi các em cần hỗ trợ. Ghi nhận kết quả làm việc của cá 
 nhân hoặc nhóm học sinh. 
 Bước 2 GV đặt vấn đề bài học: Để có thể biết được vị trí của một vật, ta cần quan 
 tâm đến đại lượng vật lí nào? Những vấn đề này sẽ được tìm hiểu trong bài 
 học số 4: Độ dịch chuyển và quãng đường đi được 
 Bước 3 HS nhận thức được vấn đề bài học 
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức 
Hoạt động 2.1: Tìm hiểu về vị trí của vật chuyển động tại các thời điểm 
a. Mục tiêu: 
- Xác định được vị trí của vật chuyển động tại các thời điểm 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoàn thành yêu cầu dựa trên gợi ý 
của giáo viên 
c. Sản phẩm: Đáp án phiếu học tập 2 
d. Tổ chức thực hiện 
 Bước Nội dung các bước 
thực hiện 
 Bước 1 GV dẫn dắt để HS biết được cách xác định vị trí của một vật: 
 + Để xác định vị trí của vật, ta cần chọn một vật khác làm gốc, sau đó 
 gắn vật vào trục tọa độ Ox hoặc hệ tọa độ Oxy. Các giá trị trên các trục 
 tọa độ được xác định theo một tỉ lệ xác định 
 + Trong thực tế, người ta thường 
 chọn hệ tọa độ trùng với hệ tọa độ 
 địa lý, có gốc là vị trí của vật mốc, 
 trục hoành là đường nối hai hướng 
 địa lý Tây – Đông, trục tung là đường nối hai 
 hướng địa lý Bắc - Nam 
 Bước 2 - GV yêu cầu các nhóm HS dùng bản đồ Việt Nam và hệ tọa độ địa lý, 
 xác định vị trí của thành phố Hải Phòng so với vị trí của thủ đô Hà Nội 
 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, 
 để trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả 
 lời của nhóm đại diện: 
 Vị trí của thành phố Hải Phòng so với vị trí của thủ đô Hà Nội 
 + Tọa độ địa lí: 
 + Thành phố Hải Phòng nằm ở phía Đông so với thành phố Hà Nội và 
 cách khoảng 106 km. 
 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học 
 sinh 
 Bước 3 - GV: Để xác định được thời điểm các em tới trường, em phải chọn 
 gốc thời gian, ví dụ t0 = 6h và thời gian chuyển động là Δ=1h thì thời điểm khi các em tới trường là 7h. Như vậy để xác đinh thời điểm, 
 người ta phải chọn một gốc thời gian, đo thời gian từ thời điểm gốc 
 đến thời điểm cần xác định 
 - GV đưa ra định nghĩa hệ qui chiếu: Hệ tọa độ kết hợp với mốc thời 
 gian và đồng hồ đo thời gian gọi là hệ qui chiếu 
 Bước 4 GV yêu cầu HS thảo luận hoàn thành phiếu học tập 2 
 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, 
 để trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả 
 lời của nhóm đại diện. 
 GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh 
Hoạt động 2.2: Tìm hiểu về độ dịch chuyển trong chuyển động 
a. Mục tiêu: 
- Từ hình ảnh hoặc ví dụ thực tiễn, định nghĩa được độ dịch chuyển 
- Xác định được độ dịch chuyển của một chuyển động 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoàn thành yêu cầu dựa trên gợi ý 
của giáo viên 
c. Sản phẩm: Đáp án phiếu học tập 3 
d. Tổ chức thực hiện 
 Bước Nội dung các bước 
thực hiện 
Bước 1 GV đặt vấn đề: Trong bài toán phần mở bài, biết quãng đường đi được 
 ta có thể xác định được khoảng cách giữa điểm đầu và điểm cuối của 
 nhưng chưa đủ để xác định được vị trí của vật. 
 GV: Muốn xác định được vị trí của vật ta phải biết thêm thông tin gì? 
 HS: Ta phải biết thêm hướng chuyển động 
 GV: Giả sử hướng chuyển động của ô tô là hướng Bắc, em hãy xác định 
 ví trí của ô tô trên bản đồ? 
 HS: Vị trí của ô tô là điểm B trên bản đồ 
Bước 2 GV đưa ra cho HS khái niệm độ dịch chuyển: Đại lượng vừa cho biết độ 
 dài, vừa cho biết hướng của sự thay đổi vị trí của vật gọi là độ dịch 
 chuyển 
 GV: Độ dịch chuyển là một đại lượng vô hướng hay véc tơ? 
 HS: Độ dịch chuyển vừa cho biết độ lớn, vừa cho biết hướng của sự 
 thay đổi vị trí, do đó độ dịch chuyển là một đại lượng véc tơ 
 GV: Độ dịch chuyển được biểu diễn bằng một mũi tên nối vị trí đầu và 
 ví trí cuối của chuyển động, có độ dài tỉ lệ với độ lớn của độ dịch 
 r
 chuyển (hình vẽ). Kí hiệu là d 
 - GV yêu cầu HS vẽ véc tơ độ dịch chuyển của ô tô trong bài toán nêu ở 
 đầu bài 
 - HS: 
Bước 4 GV giao nhiệm vụ cho HS: Yêu cầu HS hoàn thành phiếu học tập số 3 
 - Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm 
 GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện 
 khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những 
 trường hợp cần lưu ý (nếu cần). 
 Báo cáo kết quả và thảo luận 
 - Đại diện mỗi nhóm trình bày 
 - Học sinh các nhóm thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả 
 lời của nhóm đại diện 
 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh 
Hoạt động 2.3: Phân biệt độ dịch chuyển và quãng đường đi được 
a. Mục tiêu: 
- Phân biệt được độ dịch chuyển và quãng đường đi được 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoàn thành yêu cầu dựa trên gợi ý 
của giáo viên 
c. Sản phẩm: Đáp án phiếu học tập 4,5 
d. Tổ chức thực hiện 
 Bước Nội dung các bước 
thực hiện 
Bước 1 - GV yêu cầu HS làm việc nhóm hoàn thành phiếu học tập số 4 
 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, 
 để trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả 
 lời của nhóm đại diện. 
 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của HS 
Bước 2 - GV yêu cầu HS làm việc nhóm hoàn thành phiếu học tập số 5 
 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, 
 để trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả 
 lời của nhóm đại diện. 
 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của HS 
Hoạt động 2.4: Tìm hiểu phương pháp tổng hợp độ dịch chuyển 
a. Mục tiêu: 
- Tổng hợp được độ dịch chuyển của vật b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoàn thành yêu cầu dựa trên gợi ý 
của giáo viên 
c. Sản phẩm: Đáp án phiếu học tập 6 
d. Tổ chức thực hiện 
 Bước Nội dung các bước 
thực hiện 
Bước 1 GV giao nhiệm vụ cho HS: Yêu cầu HS hoàn thành phiếu học tập số 6 
Bước 2 - Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm 
 GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện 
 khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những 
 trường hợp cần lưu ý (nếu cần). 
 Báo cáo kết quả và thảo luận 
 - Đại diện mỗi nhóm trình bày 
 - Học sinh các nhóm thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả 
 lời của nhóm đại diện 
Bước 1 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh 
Hoạt động 3: Luyện tập 
a. Mục tiêu: - HS hệ thống hóa kiến thức và vận dụng giải bài tập về xác định quãng 
đường, độ dịch chuyển của vẩ chuyển động thẳng 
b. Nội dung: Học sinh làm bài tập dựa trên sự hướng dẫn của GV 
c. Sản phẩm: Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoàn thành yêu cầu dựa trên gợi ý 
của giáo viên 
d. Tổ chức thực hiện: 
 Bước Nội dung các bước 
thực hiện 
Bước 1 GV yêu cầu HS làm việc nhóm hoàn thành câu hỏi 1 và câu hỏi 2 trang 
 25 SGK 
Bước 2 - HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. 
 - GV quan sát và lựa chọn hai nhóm: chính xác nhất, sai sót nhiều nhất, 
 để trình bày trước lớp. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả 
 lời của nhóm đại diện. 
 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh 
Hoạt động 4: Vận dụng 
a. Mục tiêu: 
- Giúp học sinh tự vận dụng, tìm tòi mở rộng các kiến thức trong bài học và tương tác với 
cộng đồng. Tùy theo năng lực mà các em sẽ thực hiện ở các mức độ khác nhau. 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ ở nhà theo nhóm hoặc cá nhân 
c. Sản phẩm: Đáp án phiếu học tập 7 
d. Tổ chức thực hiện: 
 Nội dung 1: - Làm bài tập trong SGK 
Vận dụng kiến - Yêu cầu HS hoàn thành phiếu học tập số 7 
 thức 
 Nội dung 2: - Ôn lại kiến thức về vận tốc, tốc độ đã học ở THCS chuẩn bị cho tiết Chuẩn bị cho tiếp theo 
 tiết sau 
IV. ĐIỀU CHỈNH, THAY ĐỔI, BỔ SUNG (NẾU CÓ) 
 ........................................................................................................................................................ 
 ........................................................................................................................................................ 
 ........................................................................................................................................................ 
 ........................................................................................................................................................ 
 ........................................................................................................................................................