Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 45: Cảnh khuya; Rằm tháng Giêng (Hồ Chí Minh) - Hoàng Thị Kim Ngân

iêng đ ọc nhanh hơn, thể hiện 
đư ợc niềm vui , tinh thần lạc quan 
* Tác phẩm : Hai bài th ơ Cảnh khuya(1947) & Rằm tháng giêng (1948) được sáng tác trong những năm đ ầu cuộc kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954) 
3/ Bố cục : 
* Bài Cảnh khuya làm theo thể thất ngôn tứ tuyệt : gieo vần cuối câu 1, 2, 4 ( vần xa , hoa , nh à) 
* Bài Rằm tháng giêng : nguyên tác theo thể thất ngôn tứ tuyệt : gieo vần cuối câu 1, 2, 4( vần viên, thiên , thuyền ) đư ợc Xuân Thuỷ dịch sang thể lục bát 
* Tác gi ả: Hồ Chí Minh ( 1890 – 1969) lãnh tụ vĩ đại của dân tộc & cách mạng Việt Nam. Người còn là danh nhân văn hoá thế giới , một nh à th ơ lớn 
II / Phân tích văn bản 
1 . Hình ả nh thiên nhiên 
-> Hình ả nh so sánh đ ộc đáo ( So sánh tiếng suối với tiếng hát của con người - lấy con người làm chuẩn mực để so sánh - làm tiếng suối giữa rừng gi à trở nên gần gũi , sống đ ộng & trẻ trung ) 
Tiết 45: Cảnh khuya ; Rằm tháng giêng 
 Tiếng suối trong nh ư tiếng hát xa 
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa 
Bài 1 : Cảnh khuya 
-> Đ iệp từ lồng ( Hình dung : á nh trăng chiếu rọi vào các vòm lá cổ thụ làm bóng cây, bóng lá in xuống mặt đ ất nh ư muôn ngàn bông hoa và bóng cây, bóng lá lại lồng vào bóng hoa cỏ trên mặt đ ất ) 
Hai câu th ơ này Bác tả cảnh gì ? Cảnh đó có vẻ đ ẹp nh ư thế nào ? 
=> Cảnh rừng khuya đ ẹp lung linh , huyền ảo, thiên nhiên phong phú , hoà hợp quấn quýt nh ư có tâm hồn 
Cảnh khuya nh ư vẽ người chưa ngủ 
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nh à 
( Bác chưa ngủ bởi cảnh thiên nhiên đ ẹp làm Bác rung đ ộng , say mê. Nhưng câu th ơ thứ 4 bất ngờ mở ra một chiều sâu mới trong tâm hồn Bác : Bác chưa ngủ vì lo cho vận mệnh của đ ất nước ) 
Tiết 45 : Cảnh khuya ; Rằm tháng giêng 
1. Hình ả nh con người 
=> Tình yêu thiên nhiên luôn sóng đôi với lòng yêu nước , thương dân 
-> Hình ả nh so sánh , đ iệp từ chưa ngủ 
Tiểu kết 
- Nét đ ẹp của thiên nhiên núi rừng Việt Bắc với nhiều tầng bậc , đư ờng nét 
- Nét đ ẹp trong tâm hồn Bác : yêu trăng , yêu nước ...con người trong đêm rằm 
Phiên âm: Yên ba thâm sứ đàm quân sự 
	 Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền 
 + Tâm trạng vui phơi phới , tràn đ ầy niềm tin về tương lai của cách mạng 
 Phẩm chất nổi bật 
 - Yêu thiên nhiên & yêu đ ất nước 
 - Phong thái ung dung, tinh thần lạc quan 
-> Hình ả nh thiên nhiên đ ẹp , mang mầu sắc cổ đ iển 
Tiết 45 : Cảnh khuya ; Rằm tháng giêng 
III/ Tổng kết : 
- Ngh ê thuật : + Hình ả nh đ ẹp , mang mầu sắc cổ đ iển mà bình dị , tự nhiên 
	 + Biện pháp so sánh , đ iệp từ 
 - Nội dung : Con người Hồ Chí Minh 
+ Tình yêu thiên nhiên luôn hoà hợp , gắn bó , thống nhất với lòng yêu nước ( Chất chiến sĩ hoà hợp với tình thi sĩ ) 
+ Phong thái ung dung, tự tại, tinh thần lạc quan cách mạng 
* Ghi nhớ : SGK trang 143 
Tiết 39 : Cảnh khuya ; Rằm tháng giêng 
IV/ Luyện tập 
1/Bài 1 : So sánh đ iểm giống & khác nhau giữa bài th ơ 
* Giống : - Đ ều làm theo thể thất ngôn tứ tuyệt 
	- Cùng sử dụng đ iệp từ & những hình ả nh đ ẹp , gợi cảm 
	- Hai câu đ ầu đ ều tả cảnh thiên nhiên , 2 câu sau xuất hiện hình ả nh con người 
- Cùng do B Ác sáng tác ở Việt Bắc trong những năm đ ầu chống Pháp 
- Thể hiện đư ợc phong cách th ơ Bác cổ đ iển mà hiện đại 
- Cùng viết về cảnh đ ẹp đêm trăng qua đó thể hiện đư ợc tâm hồn Bac 
Rằm tháng giêng 
Cảnh khuya 
- Viết bằng ch ữ Việt 
- Tả cảnh trăng rừng đ ẹp tĩnh lặng , huyền ảo, nhiều tầng bậc 
- Người chưa ngủ vì cảnh đ ẹp & lo việc nước 
- Viết bằng ch ữ Hán dịch sang thể lục bát 
- Tả cảnh trăng trên sông : không gian bao la, khoáng đạt 
- Người bàn việc nước trrở về lòng vui phơi phới 
* Khác : 
2. Bài tập trắc nghiệm : 
Câu1 : Nhận xét nào đ úng với bài th ơ Rằm tháng giêng 
	 A. Bài th ơ sử dụng nhiều chất liệu cổ thi nên rất 
	 giống với th ơ Đư ờng khó phân biệt 
	B. Bài th ơ sử dụng nhiều chất liệu cổ thi nhưng vẫn 
	 là 1 sáng tạo nghệ thuật đ ặc sắc của Hồ Chí Minh 
	 mang vẻ đ ẹp , sức sống & tinh thần thời đại, khác với th ơ Đư ờng 	 
	C. Bài th ơ đư ợc sáng tác t..., hạc cũ với xuân này 
 Câu 4 : Vì sao nói th ơ 2 bài th ơ này của Bác mang phong vị cổ đ iển mà hiện đại ? 	 
 Tiết 39 : Cảnh khuya ; Rằm tháng giêng 
* Vì : - Hai bài th ơ làm theo thể th ơ cổ : Thất ngôn tứ tuyệt 
 - Hai bài sử dụng hình ả nh thiên nhiên và không gian , thời gian thường có trong th ơ cổ : nửa đêm, cảnh về khuya , á nh trăng , con thuyền ... 
 - Nhân vật tr ữ tình trong th ơ rất nhạy cảm, yêu thiên nhiên , đ ặc biệt là trăng 
* Nhưng vẫn hiện đại ở chỗ : tình yêu thiên nhiên trong th ơ Bác luôn gắn với lòng yêu nước & lo cho cách mạng 
- Có lo nghĩ nhưng không buồn , cô đơn mà luôn ung dung, lạc quan 
V/ Củng cố - dặn dò : 
	 * Nhắc lại nghệ thuật , nội dung chính của 2 bài th ơ 
	- Sưu tầm th ơ Bác & tranh ả nh về Bác 
	* Về nh à đ ọc thuộc lòng 2 bài th ơ 
	- Soạn “ Tiếng gà trưa ’’ 
Tiết 45: Cảnh khuya ; Rằm tháng giêng