Bài kiểm tra giữa kì 1 Ngữ văn Lớp 11 - Trường THPT Đoàn Kết (Có ma trận và đáp án)

 BÀI KIỂM TRA GIỮA KÌ 1
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Hiểu được những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của các truyện ngắn hiện đại trước 
Cách mạng tháng 8
- Hiểu một số đặc điểm cơ bản của truyện ngắn hiện đại trước Cách mạng tháng 8
- Nắm được các yếu tố về nội dung, nghệ thuật (từ mức độ thấp đến mức độ cao)
- Biết cách đọc – hiểu một văn bản theo đặc trưng thể loại
- Nắm bắt thêm về các vấn đề xã hội từ đó có cách ứng xử đúng.
2. Kĩ năng:
- Vận dụng những tri thức, kỹ năng đã học vào làm văn nghị luận
Từ đó, HS có thể hình thành các năng lực sau:
+ Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản
+ Năng lực giải quyết những tình huống đặt ra trong văn bản
+ Năng lực đọc – hiểu văn bản thơ lãng mạn theo đặc điểm thể loại
+ Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về ý nghĩa của văn bản
+ Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về nội dung và nghệ thuật của văn bản.
II. HÌNH THỨC
Tự luận
III. MA TRẬN ĐỀ
 Mức độ Vận dụng 
 Biết Hiểu Vận dụng cao Tổng số
 Chủ đề thấp
 – Nhận 
 diện – Hiểu được ý 
 phương nghĩa câu 
 thức biểu nói/vấn đề đặt 
 I. Đọc hiểu đạt ra
 – Xác – Rút ra được 
 định các thông điệp, lí 
 từ/cụm giải phù hợp
 từ
 Số câu 1 3 4
 Số điểm 0.5 2.5 3,0
 Tỉ lệ 5% 2.5% 30%
 Vận dụng kiến 
 thức đọc hiểu 
 II. Nghị luận 
 và kỹ năng tạo 
 xã hội
 lập văn bản để 
 Nghị luận về 
 viết đoạn văn 
 một tư tưởng 
 nghị luậnvề 
 đạo lí
 một tư tưởng 
 đạo lí
 Số câu 1 1
 Số điểm 2,0 2,0
 Tỉ lệ 20% 20% Vận dụng kiến 
 thức đọc hiểu 
 và kỹ năng tạo 
 lập văn bản để 
 II. Nghị luận viết bài văn 
 văn học nghị luận văn 
 học về nội dung 
 và nghệ thuật 
 của một tác 
 phẩm cụ thể.
 Số câu 1 1
 Số điểm 5,0 5,0
 Tỉ lệ 50% 50%
 Tổng số câu 1 3 1 1 7
 Tổng số điểm 0.5 2.5 2,0 5,0 10,0
 Tỉ lệ 5% 2.5% 20% 50% 100%
 BIÊN SOẠN ĐỀ
 I. Phần đọc hiểu (3,0 điểm)
Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi:
 (1) Thật vậy, Nguyễn Du, đại thi hào của dân tộc từng viết: “Sách vở đầy bốn vách/ 
Có mấy cũng không vừa”. Đáng tiếc, cuộc sống hiện nay dường như “cái đạo” đọc sách 
cũng dần phôi pha. Sách in nhiều nơi không bán được, nhiều nhà xuất bản đóng cửa vì thua 
lỗ. Đặc biệt, nhiều gia đình giàu có thay tủ sách bằng tủ rượu các loại. Các thư viện lớn của 
các thành phố hay của tỉnh cũng chỉ hoạt động cầm chừng, cố duy trì sự tồn tại.
 ...(2) Bỗng chợt nhớ khi xưa còn bé, với những quyển sách giấu trong áo, tôi có thể đọc 
sách khi chờ mẹ về, lúc nấu nồi cơm, lúc tha thẩn trong vườn, vắt vẻo trên cây, lúc chăn 
trâu, lúc chờ xe bus... Hay hình ảnh những công dân nước Nhật mỗi người một quyển sách 
trên tay lúc ngồi chờ tàu xe, xem hát, v.v... càng khiến chúng ta thêm yêu mến và khâm 
phục. Ngày nay, hình ảnh ấy đã bớt đi nhiều, thay vào đó là cái máy tính hay cái điện thoại 
di động. Song sách vẫn luôn cần thiết, không thể thiếu trong cuộc sống phẳng hiện nay...”
 (Trích Suy nghĩ về đọc sách – Trần Hoàng Vy, Báo Giáo dục & Thời đại, Thứ hai ngày 
 13.4.2015)
Câu 1. Trong đoạn (2), tác giả chủ yếu sử dụng thao tác lập luận nào? (0,5 điểm)
Câu 2. Hãy ghi lại câu văn nêu khái quát chủ đề của đoạn trích trên. (1,0 điểm)
Câu 3. Hãy giải thích vì sao tác giả lại cho rằng: “cuộc sống hiện nay dường như “cái đạo” 
đọc sách cũng dần phôi pha”? (1,0 điểm)
Câu 4. Có ý kiến cho rằng: Thời nay, đọc sách là lạc hậu. Sống trong thời đại công nghệ 
thông tin thì phải lên mạng đọc vừa nhanh, vừa dễ, vừa đỡ tốn kém. Anh/ chị có đồng tình 
với ý kiến đó không? Vì sao? (0,5 điểm)
II. Phần làm văn (7,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm)
Viết đoạn văn nghị luận bày tỏ suy nghĩ của anh/ chị về ý kiến: Một cuốn sách tốt là một 
người bạn hiền.
Câu 2 (5,0 điểm) Anh/ chị hãy cảm nhận về vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Khuyến qua bài thơ Câu cá mùa thu.
ĐÁP ÁN
I. Phần đọc hiểu
Câu 1
- Thao tác lập luận so sánh/ Thao tác so sánh
Câu 2:
- Câu văn khái quát chủ đề: Song sách vẫn luôn cần thiết, không thể thiếu trong cuộc sống 
phẳng hiện nay.
Câu 3:
- Tác giả cho rằng “cuộc sống hiện nay dường như “cái đạo” đọc sách cũng dần phôi pha” 
vì ở thời đại công nghệ số, con người chỉ cần gõ bàn phím máy tính hoặc điện thoại di động 
đã có thể tiếp cận thông tin ở nhiều phương diện của đời sống, tại bất cứ nơi đâu, trong bất 
kỳ thời gian nào, nên việc đọc sách đã dần trở nên phôi pha.
Câu 4:
- Học sinh có thể đồng tình hoặc không đồng tình nhưng phải lý giải hợp lý, thuyết phục.
II. Phần làm văn
Câu 1:
* Có thể trình bày theo định hướng sau:
- Giải thích:
+ Sách tốt là loại sách mở ra cho ta chân trời mới, giúp ta mở mang kiến thức về nhiều mặt: 
cuộc sống, con người, trong nước, thế giới, đời xưa, đời nay, thậm chí cả những dự định 
tương lai, khoa học viễn tưởng...
+ Bạn hiền đó là người bạn có thể giúp ta chia sẻ những nỗi niềm trong cuộc sống, giúp ta 
vươn lên trong học tập, cuộc sống. Do tác dụng tốt đẹp như nhau mà có nhận định ví von 
"Một quyển sách tốt là một người bạn hiền".
- Bàn luận:
+ Sách tốt là người bạn hiền kể cho ta bao điều thương, bao kiếp người điêu linh đói khổ 
mà vẫn giữ trọn vẹn nghĩa tình (dẫn chứng qua các tác phẩm văn học).
+ Sách cho ta hiểu và cảm thông với bao kiếp người, với những mảnh đời ở những nơi xa 
xôi, giúp ta vươn tới chân trời của ước mơ, ước mơ một xã hội tốt đẹp.
+ Sách giúp ta chia sẻ, an ủi những lúc buồn chán: Truyện cổ tích, thần thoại,...
+ Khi đọc sách cần chọn lựa sách hay, giàu ý nghĩa, bổ ích cho người đọc...
+ Phê phán những quan điểm lệch lạc về việc đọc sách, chọn sách ở một số người..
- Liên hệ bản thân
Câu 2:
Có thể trình bày theo định hướng sau:
* Giới thiệu về tác giả, tác phẩm, nêu vấn đề nghị luận: - Nguyễn Khuyến là nhà nho tài năng, có cốt cách thanh cao, một trong những đại diện xuất 
sắc cuối cùng của văn học trung đại Viêt Nam.
- Câu cá mùa thu là bài thơ đặc sắc trong Chùm thơ thu, đằng sau bức tranh cảnh thu là vẻ 
đẹp tâm hồn thi nhân.
* Giải thích: Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Khuyến trong bài thơ là tình yêu thiên nhiên gắn liền 
với tình yêu quê hương, đất nước và tâm trạng thời thế của một tâm hồn thanh cao.
* Phân tích, chứng minh: Tình yêu thiên nhiên gắn liền với tình yêu quê hương đất nước:
- Thơ viết về thiên nhiên trước hết là bộc lộ tình yêu thiên nhiên của tác giả: thiên nhiên 
được cảm nhận bằng nhiều giác quan (thị giác, thính giác, xúc giác...). Bức tranh thiên nhiên 
với màu sắc, đường nét, âm thanh... đẹp, tĩnh lặng, đượm buồn, điển hình cho cảnh sắc mùa 
thu làng quê ở đồng bằng Bắc bộ.
- Thơ viết về thiên nhiên còn phản ánh tình yêu quê hương, đất nước vì đó là thiên nhiên 
của quê hương mình, tổ quốc mình: Là người gắn bó sâu sắc và thiết tha với quê hương, 
Nguyễn Khuyến đã cảm nhận vẻ đẹp riêng của cảnh sắc quê hương, đồng thời thể hiện vẻ 
đẹp ấy bằng nét bút vừa chân thực, vừa tinh tế. Bức tranh Câu cá mùa thu mang được cái 
hồn dân tộc, vượt khỏi những công thức, ước lệ không chỉ bởi tài thơ mà còn bởi tình yêu 
thiên nhiên đất nước của tác giả.
- Tâm trạng thời thế của một tâm hồn thanh cao:
Người đi câu hờ hững với việc câu cá bởi đang nặng lòng trước thế sự. Tâm trạng u hoài 
bộc lộ qua bức tranh thiên nhiên tĩnh lặng, vắng người, vắng tiếng. Nỗi u hoài từ tâm cảnh 
lan tỏa ra ngoại cảnh phủ lên cảnh vật vẻ thanh sơ đến hiu hắt. Không gian tĩnh lặng đem 
đến cảm nhận về nỗi cô quạnh, uẩn khúc trong tâm hồn thi nhân. Tìm đến thú vui câu cá để 
nhàn thân nhưng tâm không nhàn, không câu cá mà “câu thanh, câu vắng” bởi nặng lòng 
trước thời thế và vận mệnh đất nước.
=> Qua tâm trạng thời thế của ông ta thấy một tấm lòng yêu nước thầm kín nhưng không 
kém phần sâu sắc.