Chuyên đề Ngữ văn Lớp 12 - Truyện dân gian Việt Nam - Trường THPT Trần Văn Lan

 CHUYÊN ĐỀ 
 ĐỌC - HIỂU TRUYỆN DÂN GIAN VIỆT NAM 
I. XÁC ĐỊNH NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ VÀ THỜI LƯỢNG THỰC HIỆN 
 1. Chuyên đề gồm các bài: 
- Chiến thắng Mtao Mxây (Trích Đăm Săn- sử thi Tây Nguyên) 
- Truyện An Dương và Mị Châu, Trọng Thủy 
- Tấm Cám 
- Tam đại con gà 
- Nhưng nó phải bằng hai mày 
2.Thời lượng: 9 tiết đọc - hiểu, 3 tiết chuẩn bị ở nhà, 3 tiết ngoại khóa 
3. Hình thức: Tổ chức dạy học trong lớp và không gian ngoài lớp học 
II. BẢNG MÔ TẢ CHUẨN KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, NĂNG LỰC 
 Chuẩn kiến thức, kĩ năng Hình thành năng lực, phẩm chất 
- Hiểu được những nét đặc sắc - Năng lực chung 
về nội dung và nghệ thuật của + Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản. 
truyện dân gian (truyện cổ tích, + Năng lực giải quyết vấn đề (giải quyết các câu hỏi, 
truyền thuyết, sử thi, truyện bài tập, nhiệm vụ, yêu cầu mà giáo viên đề ra). 
cười) + Năng lực tự học, tự khám phá tri thức, thu thập 
- Xác định được đặc trưng thể thông tin. 
loại của truyện dân gian qua + Năng lực hợp tác (phối hợp với các thành viên để 
một văn bản cụ thể. giải quyết các câu hỏi, bài tập khó về nội dung và nghệ 
- Có kĩ năng đọc hiểu truyện thuật của văn bản, sưu tầm tài liệu ) 
dân gian theo đặc trưng thể loại; + Năng lực sáng tạo 
biết vận dụng các hiểu biết đó + Năng lực tự quản bản thân. 
để viết bài kể chuyện sáng tạo, - Năng lực chuyên biệt 
bài nghị luận, về các tác phẩm. + Năng lực đọc - hiểu truyện dân gian theo đặc điểm 
 thể loại. 
 + Năng lực giao tiếp tiếng Việt: biết trình bày suy 
 nghĩ, quan điểm của bản thân về nội dung kiến thức 
 được tìm hiểu; biết trao đổi thảo luận với giáo viên, 
 bạn bè. 
 + Năng lực thẩm mĩ (NL cảm thụ văn học) 
 + Năng lực tiếp nhận và tạo lập văn bản. 
 - Phẩm chất 
 + Có ý thức tìm hiểu, giữ gìn các truyền thống tốt đẹp 
 của dân tộc. 
 + Trung thực trong học tập và cuộc sống; phê phán 
 hành vi thiếu trung thực trong học tập, trong cuộc 
 sống. 
 + Có ý thức giải quyết công việc theo lẽ phải, công 
 bằng. 
III. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ YÊU CẦU 
 Nhận biết Thông hiểu Vận dụng 
 Vận dụng thấp Vận dụng cao 
 1 
 - Nêu được các - Hiểu được đặc - Đọc (kể) diễn cảm - Đọc (kể) sáng tạo 
thông tin về văn bản điểm thể loại truyện dân gian truyện dân gian 
 truyện 
- Liệt kê các nhân - Chia nhân vật - Khái quát giá trị, - Trình bày quan điểm 
vật trong truyện theo từng tuyến nội dung, ý nghĩa cảu riêng, phát hiện sáng 
 và lí giải thái độ truyện dân gian tạo về văn bản 
 của nhân dân với 
 các tuyến nhân 
 vật đó 
- Liệt kê được - Lí giải thái độ, - Thấy được mối - Tự đọc và khám phá 
những chi tiết nghệ quan điểm thẩm quan hệ giữa thế giới giá trị của một văn bản 
thuật quan trọng liên mĩ, ước mơ, khát thực và thế giới nghệ cùng thể loại 
quan đến từng nhân vọng của nhân thuật được khắc họa 
vật dân trong truyện trong truyện 
 - Phân biệt được các - Phân tích bối cảnh 
 loại truyện dân gian: (không gian, thời gian) 
 truyền thuyết- truyện sinh thành, biến đổi, 
 cổ tích – truyện ngụ diễn xướng của truyện 
 ngôn dân gian 
 - Phân biệt tự sự dân 
 gian và tự sự trong văn 
 học viết 
 - Khái quát ảnh hưởng 
 của văn học dân gian 
 đến văn học viết 
 - Kết nối văn hóa dân 
 gian, văn học dân gian 
 với thực tiễn hiện nay 
 để rút ra bài học cho 
 bản thân và những 
 người xung quanh 
IV. BẢNG MÔ TẢ CÁC CÂU HỎI MINH HỌA CỦA CHUYÊN ĐỀ 
Mức độ Vận dụng 
Tên Nhận biết Thông hiểu Vận dụng thấp Vận dụng cao 
bài 
 - Thuộc thể - Nêu ý nghĩa - Giới thiệu - Hãy tưởng tượng và 
1. loại truyện nhan đề của những bản kể kể lại một kết thúc 
Truyện dân gian truyện khác của truyện. khác của truyện cổ 
cổ tích nào? - Nội dung chính - Ý nghĩa của tích Tấm Cám 
Tấm - Hệ thống của mỗi phần là truyện Tấm Cám - Nước mắt và nụ 
 2 
 Cám nhân vật gì? là gì? Những bài cười trong truyện cổ 
 trong truyện - Chủ đề truyện học rút ra từ tích Việt Nam 
 Tấm Cám là gì? truyện Tấm Cám? - Nét đẹp văn hóa, 
 chia làm mấy - Thái độ của - Quan niệm ở phong tục của người 
 tuyến? nhân dân với hiền gặp lành Việt được thể hiện 
 - Truyện Tấm nhân vật chính được thể hiện như như thế nào trong 
 Cám chia diện, phản diện thế nào trong truyện Tấm Cám? 
 làm mấy như thế nào? truyện Tấm Cám? - Truyện Tấm Cám 
 phần? - Mâu thuẫn giữa - Thuyết minh sự phản ánh những ước 
 - Nhân vật Tấm và Cám bắt đấu tranh để mơ gì của nhân dân 
 Tấm/ Cám/ đầu từ đâu? Mâu giành hạnh phúc lao động? 
 mụ dì ghẻ thuẫn ấy phát của Tấm qua - Đóng vai nhân vật 
 xuất hiện gắn triển như thế những lần biến Tấm (Cám) kể lại 
 liền với nào? hóa. truyện Tấm Cám. 
 những chi - Sự hóa thân - Thế giới mơ ước - Đọc truyện Tấm 
 tiết, sự kiện của nhân vật trong truyện cổ Cám, anh/ chị nghĩ gì 
 nào? Tấm có ý nghĩa tích Tấm Cám. về câu trả lời của 
 - Tóm tắt gì? - Truyện cổ tích Mark với con gái: 
 truyện. - Vì sao mỗi lần Việt Nam tập Hạnh phúc là đấu 
 Tấm khóc, Bụt trung phản ánh tranh. 
 lại hiện lên giúp? những xung đột - Chuyện về cô Tấm 
 - Phân tích ý chính nào? Cách ngày nay. 
 nghĩa của hình giải quyết những - Chuyển thể văn bản 
 ảnh chiếc yếm xung đột ấy của truyện cổ tích Tấm 
 đỏ/ miếng trầu tác giả dân gian? Cám thành nghệ thuật 
 trong truyện cổ sân khấu 
 tích Tấm Cám 
 - Suy nghĩ gì về 
 chi tiết Tấm trả 
 thù Cám trong 
 truyện cổ tích 
 Tấm Cám? 
 3 
 2. Đoạn - Thuộc thể - Nội dung chính - Thuyết minh - Đoạn trích miêu tả 
trích loại truyện của mỗi phần là hình ảnh người những biến cố có vai 
Chiến dân gian gì? anh hùng Đăm trò như thế nào trong 
thắng nào? Săn hiện lên trong đời sống cộng đồng? 
 - Chủ đề đoạn 
Mtao - Nhân vật đoạn trích. - Quan niệm của tác 
Mxây trung tâm trích là gì? - Ý nghĩa của giả dân gian về vai trò 
(trích trong đoạn - Cuộc chiến của đoạn trích là gì? của thần linh và vai 
Sử thi trích là kiểu Đăm Săn và - Quan niệm về trò của con người đối 
Đăm nhân vật Mtao Mxây diễn người anh hùng lý với cuộc chiến đấu và 
Săn) nào? ra qua những tưởng của thị tộc chiến thắng của Đăm 
 - Đoạn trích chặng như thế Tây Nguyên cổ Săn được thể hiện như 
 chia làm mấy đại được thể hiện thế nào? 
 nào? 
 phần? như thế nào qua - Phân tích ý nghĩa 
 - Chỉ ra các - Hình ảnh của hình tượng Đăm của sự lựa chọn của 
 câu văn có sử Đăm Săn và Săn? tác giả ở phần cuối 
 dụng nghệ Mtao Mxây - Khát vọng của đoạn trích (tập trung 
 thuật phóng trong cuộc chiến. con người cổ đại làm nổi bật cảnh ăn 
 đại, so sánh - Phân tích ý thể hiện như thế mừng chiến thắng) để 
 trong đoạn nghĩa của chi tiết nào trong đoạn làm rõ thái độ, cách 
 trích. trích? nhìn nhận của tác giả 
 miếng trầu, chi 
 - Nhân vật về ý nghĩa thời đại 
 Đăm Săn, tiết ông trời của cuộc chiến tranh 
 Mtao Mxây trong đoạn trích. bộ tộc và về tầm vóc 
 xuất hiện gắn - Thái độ của lịch sử của người anh 
 liền với cộng đồng thị hùng trong sự phát 
 những chi tộc với người triển của cộng đồng. 
 tiết, sự kiện - Nét đẹp văn hóa, 
 anh hùng Đăm 
 nào? phong tục của đồng 
 - Tóm tắt Săn? Khát vọng bào Tây Nguyên được 
 đoạn trích. của Đăm Săn và thể hiện như thế nào 
 tôi tớ trong thị trong đoạn trích? 
 tộc có mối quan - So sánh vẻ đẹp 
 hệ như thế nào? người anh hùng Đăm 
 - Phân tích giá trị Săn trong đoạn trích 
 với người anh hùng 
 của nghệ thuật 
 Rama và Uy lítxơ của 
 so sánh, phóng sử thi Ấn Độ và Hi 
 đại, trùng điệp Lạp. 
 trong đoạn trích? 
 - Nhận xét về hệ 
 thống hình ảnh 
 được sử dụng 
 trong đoạn trích. 
 - Vẻ đẹp của 
 Đăm Săn trong 
 cảnh cùng buôn 
 4 
 làng ăn mừng 
 chiến thắng hiện 
 lên như thế nào? 
3. - Thuộc thể - Nội dung chính - Đóng vai nhân - Kể sáng tạo: Mị 
Truyền loại truyện của mỗi phần là vật An Dương Châu gặp lại Trọng 
thuyết dân gian gì? Vương/ Mị Châu/ Thủy ở thế giới bên 
Truyện nào? - Chủ đề truyện Trọng Thủy kể kia 
An - Truyện chia là gì ? lại truyện. - Anh/ chị cho biết 
Dương làm mấy - Ý nghĩa của - Thuyết minh mối quan hệ giữa cốt 
Vương phần? các chi tiết kì ảo hình ảnh nhân vật lõi lịch sử và phần 
và Mị - Nhân vật trong truyền An Dương Vương tưởng tượng dân gian 
Châu, An Dương thuyết này? hiện lên trong trong truyền thuyết. 
Trọng Vương và Mị - Do đâu mà An đoạn trích. - Liên hệ bài học rút 
Thủy Châu - Trọng Dương Vương - Làm rõ những ra từ truyền thuyết với 
 Thủy xuất được thần linh bài học rút ra qua bối cảnh đất nước 
 hiện gắn liền giúp đỡ? Kể về truyền thuyết? hiện nay. 
 với những sự giúp đỡ thần - Hư cấu về sự - Nét đẹp văn hóa, 
 chi tiết, sự kì đó, dân gian hóa thân của Mị phong tục của người 
 kiện nào? muốn thể hiện Châu sau khi bị Việt được thể hiện 
 - Chỉ ra cốt cách đánh giá kết tội là giặc và như thế nào trong 
 lõi lịch sử và như thế nào về bị vua cha chém truyền thuyết? 
 các chi tiết kì nhà vua? đầu, tác giả dân - So sánh hình ảnh An 
 ảo hoang - Sự mất cảnh gian muốn gửi Dương Vương với 
 đường trong giác của nhà vua gắm bài học gì hình ảnh Thánh 
 truyện? biểu hiện như đến thế hệ trẻ Gióng trong truyền 
 - Tóm tắt thế nào? thuyết để thấy được 
 truyện. - Mị Châu đã có sự tương đồng và 
 những sai lầm khác biệt. 
 gì? - Đọc truyện, anh/ chị 
 - Phân tích ý nghĩ gì về câu thơ của 
 nghĩa lời khấn và Anh Ngọc: Đời còn 
 sự hóa thân của giặc xin đừng quên 
 Mị Châu. cảnh giác 
 5 
 - Hiểu như thế 
 nào về chi tiết 
 ngọc trai - giếng 
 nước. 
 - Thái độ của 
 nhân dân với các 
 nhân vật lịch sử 
 và việc mất nước 
 Âu Lạc. 
 4. - Truyện - Chủ đề của - Từ truyện Tam - Anh/ chị hãy rút ra 
Truyện thuộc thể loại truyện? đại con gà, hãy những đặc trưng của 
cười truyện dân - Phân tích các liên hệ với hiện thể loại truyện cười 
Tam đại gian nào? tình huống gây tượng giấu dốt qua truyện Tam đại 
con gà - Nhân vật cười trong còn tồn tại trong con gà. 
 chính trong truyện. một bộ phận học - Hãy chuyển thể văn 
 truyện là ai? - Thái độ của sinh. bản truyện cười Tam 
 Có đặc điểm nhân dân với - Quan niệm của đại con gà sang hoạt 
 gì? nhân vật thầy đồ dân gian về cảnh sân khấu. 
 - Truyện có dốt. những thói hư tật - Tập sáng tác truyện 
 những tình - Ý nghĩa của xấu trong xã hội. cười 
 huống gây truyện Tam đại - Sưu tầm thêm 
 cười nào? con gà? Bài học những truyện cười 
 - Tóm tắt rút ra từ truyện có cùng đề tài. 
 truyện. Tam đại con gà? 
5. - Truyện - Chủ đề của - Từ truyện - Anh/ chị hãy rút ra 
Truyện thuộc thể loại truyện? Nhưng nó phải những đặc trưng của 
cười truyện dân - Phân tích các bằng hai mày hãy thể loại truyện cười 
Nhưng gian nào? tình huống gây liên hệ với hiện qua truyện Nhưng nó 
nó phải - Nhân vật cười trong tượng những viên phải bằng hai mày 
bằng hai chính trong truyện. quan tham còn - Hãy chuyển thể văn 
mày truyện là ai? - Thái độ của tồn tại trong một bản truyện cười 
 Có đặc điểm nhân dân với bộ phận công Nhưng nó phải bằng 
 gì? nhân vật quan chức hiện nay. hai mày sang hoạt 
 - Truyện có huyện, Cải và - Sưu tầm thêm cảnh sân khấu. 
 những tình Ngô? những truyện cười - Tập sáng tác truyện 
 huống gây - Ý nghĩa của có cùng đề tài. cười 
 cười nào? truyện Nhưng nó 
 - Tóm tắt phải bằng hai 
 truyện. mày? Bài học rút 
 ra từ truyện 
 Nhưng nó phải 
 bằng hai mày? 
V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CỦA CHUYÊN ĐỀ 
1. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 
a. Chuẩn bị của học sinh: 
- Đọc và soạn bài ở nhà theo hướng dẫn học bài. 
 6 
 - Tra cứu và tham khảo những thông tin có liên quan đến bài học 
b. Chuẩn bị của giáo viên: 
- Đọc SGK, tài liệu tham khảo về các tác phẩm. 
- Chuẩn bị phương tiện dạy học: máy tính, máy chiếu, tranh ảnh có liên quan đến bài dạy, 
2. Phương pháp dạy học của chuyên đề: 
 a. Phương pháp 
- Phương pháp dạy học nêu vấn đề 
- Phương pháp dạy học hợp tác 
- Phương pháp phát vấn, đàm thoại 
- Phương pháp thuyết trình 
 b. Kỹ thuật dạy học 
- Kỹ thuật đặt câu hỏi 
- Kỹ thuật chia nhóm 
- Kỹ thuật khăn trải bàn 
- Kỹ thuật “ Phòng tranh” 
- Kỹ thuật công não 
NỘI DUNG 1: Giới thiệu chung về chuyên đề Truyện dân gian Việt Nam 
- Các tác phẩm đều là những tinh hoa của văn học dân gian - một bộ phận quan trọng của 
văn học Việt Nam, được tồn tại dưới hình thức truyền miệng thông qua diễn xướng; được 
tập thể không ngừng sáng tạo lại, hoàn thiện và gắn bó trực tiếp với các sinh hoạt khác nhau 
trong đời sống cộng đồng; một bộ phần văn học kết tinh nhận thức, tư tưởng, tình cảm của 
nhân dân lao động, là bầu sữa mát lành nuôi dưỡng văn học viết... 
- Các tác phẩm đều là những truyện kể dân gian 
+ Đây là loại hình tự sự có phương thức phản ánh hiện thực riêng thông qua các sự kiện, 
biến cố và hành vi con người, có cốt truyện, có hệ thống nhân vật với hệ thống chi tiết phong 
phú, đa dạng... 
+ Bản chất tự sự của các truyện dân gian cũng mang nét đặc thù so với tự sự hiện đại: truyện 
thường được kể theo đường thẳng (tuyến tính); nhân vật trong truyện dân gian thường chỉ là 
nhân vật chức năng (không phải nhân vật tính cách), chỉ có tính chất tượng trưng, phiếm chỉ, 
không có đời sống tâm lý phức tạp đa dạng; ngôn ngữ mang đậm dấu ấn của cộng đồng 
(không phải là ngôn ngữ cá nhân), ngôn ngữ mang không khí cổ xưa, đậm đà phong vị dân 
tộc... 
- >Từ việc lĩnh hội tri thức, kĩ năng trong chủ đề, học sinh sẽ có nền tảng cơ bản để đọc hiểu 
không chỉ các truyện dân gian Việt Nam mà cả các truyện dân gian trên thế giới. 
NỘI DUNG 2: 
 Bài: TẤM CÁM 
 (Truyện cổ tích) 
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG 
Truyện cổ tích thần kì Tấm Cám nói chung, hình tượng nhân vật Tấm nói riêng đã đi vào 
lòng người Việt Nam từ bao đời nay.Truyện không chỉ phản ánh số phận của Tấm - cô gái 
mồ côi nghèo khổ, bất hạnh đã giành được hạnh phúc mà còn phản ánh quá trình đấu tranh 
gian nan, quyết liệt để giành và giữ hạnh phúc của cô. Nói về quá trình này, nhà thơ Nguyễn 
Khoa Điềm đã viết những câu thơ rất xúc động: 
Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật - Biết bao nhiêu hạnh phúc có trên đời 
Dẫu phải khi cay đắng dập vùi - Rằng cô Tấm cũng về làm hoàng hậu 
 (Đất nước, trích trường ca Mặt đường khát vọng) 
 7 
 HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT 
 I. Giới thiệu chung 
(?) Nêu khái niệm truyện cổ tích? 1. Thể loại truyện cổ tích 
Hãy kể tên một số truyện cổ tích - Khái niệm truyện cổ tích: mà cốt truyện và hình 
Việt Nam và thế giới mà em biết? tượng được hư cấu có chủ định, kể về số phận con 
HS trả lời, có bổ sung. người bình thường trong xã hội, thể hiện tinh thần 
GV gợi ý giúp HS nhớ những truyện nhân đạo và lạc quan của nhân dân lao động. 
cổ tích tiêu biểu nhất của Việt Nam - Một số truyện cổ tích Việt Nam quen thuộc: 
và nước ngoài. Thạch Sanh, Sọ Dừa, Em bé thông minh 
GV tạo dựng môi trường, không khí -Truyện cổ tích nước ngoài: Cô bé lọ lem (Pháp), 
cổ tích: Gợi HS nhớ lại hoặc tưởng Truyện cổ Grim (Đức), Công chúa và hạt đậu, 
tượng là khung cảnh của buổi kể Con mèo đi hia (Đan mạch) 
chuyện cổ tích: thông thường vào 
các buổi tối, nhất là trước khi đi ngủ, 
ông bà, bố mẹ hay kể những câu 
chuyện cho con cháu nghe, câu 
chuyện bao giờ cũng bắt đầu bằng 
câu quen thuộc “Ngày xửa ngày 
xưa...” 
Nếu nhắm mắt nghe bà kể chuyện, 
Sẽ được nhìn thấy các bà tiên, 
Thấy chú bé đi hài bảy dặm, 
Quả thị thơm, cô Tấm rất hiền. 
 (Nói với em- Vũ Quần Phương) 
 - Phân loại truyện cổ tích 
(?) Truyện cổ tích chia làm mấy + Truyện cổ tích loài vật 
loại? + Truyện cổ tích sinh hoạt 
GV thuyết trình trước lớp những đặc + Truyện cổ tích thần kì 
điểm cơ bản và những ví dụ minh 
họa cho những tiểu loại truyện cổ 
tích cho HS có những hiểu biết toàn 
diện về những tiểu loại này: 
- Truyện cổ tích loài vật là những 
truyện kể chủ yếu giải thích theo 
cách dân gian về đặc điểm và quan 
hệ của các con vật trong thế giới loài 
vật. (VD: Quạ và công, Trí khôn của 
ta đây, Con thỏ thông minh ) 
- Truyện cổ tích sinh hoạt: là những 
truyện phản ánh sinh hoạt đời 
thường, gần gũi với người bình dân, 
phản ánh hiện thực, đề cao đạo đức, 
lí trí sáng suốt và tinh thần thực tế 
 8 
 của nhân dân (Vd: Làm theo vợ dặn, 
Cái cân thủy ngân, Thằng ngốc, Em 
bé thông minh ) 
- Truyện cổ tích thần kỳ: Là những 
truyện kể chủ yếu phản ánh ước mơ, 
nguyện vọng, lý tưởng xã hội của 
nhân dân thông qua chiến thắng tất 
yếu của cái đẹp, cái thiện. Yếu tố kì 
ảo tham gia như một phần không thể 
thiếu trong cốt truyện (VD: Thạch 
Sanh, Lọ nước thần, Cây tre trăm 
đốt ) 
GV chiếu trước lớp một đoạn video 
phim Tấm Cám, cho HS có hình 
dung sinh động bước đầu về tác 
phẩm. 
(?) Nêu đặc trưng và nội dung phản 
ánh của truyện cổ tích thần kì? 
HS đọc SGK trả lời câu hỏi 
 - Truyện cổ tích thần kì 
 + Là loại tiêu biểu nhất (cả về số lượng truyện cả 
 về mức độ phong phú, độc đáo của nội dung và 
 hình thức) cho thể loại truyện cổ tích. 
 + Đặc trưng quan trọng của loại truyện cổ tích 
 thần kì: không thể thiếu được sự tham gia của yếu 
 tố thần kì vào tiến trình phát triển của truyện. 
 + Nội dung chủ yếu: thể hiện ước mơ của nhân 
 dân lao động về hạnh phúc, về lẽ công bằng xã 
 hội, về phẩm chất và năng lực của con người. 
GV giới thiệu: Thống kê trên thế 2. Giới thiệu vài nét về TCT Tấm Cám 
giới có 564 kiểu truyện Tấm Cám: - Thể loại: Tấm Cám thuộc loại truyện cổ tích thần 
Cô bé Lọ Lem - Pháp, Con Cá Vàng kì. Kiểu truyện Tấm Cám phổ biến ở nhiều dân tộc 
- Thái Lan, Đôi giày vàng - khác nhau trên thế giới. 
Chăm,.... 
(?) Nhan đề Tấm Cám có ý nghĩa gì? - Ý nghĩa nhan đề Tấm Cám: 
(GV gợi ý: Vận dụng những quan + Cách gọi dân dã, gợi thân phận. 
niệm của nhân dân vào việc gọi tên + Thể hiện xung đột chính của tác phẩm 
nhân vật, nhan đề đó bản thân nói 
đến nhân vật nào?HS phát biểu,GV 
nhận xét, bổ sung) 
(?) Truyện cổ tích Tấm Cám có thể - Bố cục: chia làm 2 phần 
chia thành mấy phần? Nội dung + Từ đầu -> hằn học của mẹ con Cám: Thân phận 
chính của từng phần. của Tấm và con đường dẫn đến hạnh phúc của 
HS suy nghĩ trả lời Tấm. 
 + Tiếp -> hết: Cuộc đấu tranh quyết liệt của Tấm 
 để giành lại sự sống và hạnh phúc. 
 9 
 (?) Em hãy kể tóm tắt truyện Tấm - Tóm tắt cốt truyện 
Cám? (GV hướng dẫn HS tóm tắt + Ngày xửa, ngày xưa có cô Tấm hiền lành, xinh 
bằng những sự kiện chính chính-liên đẹp, mồ côi cha mẹ từ nhỏ, phải sống với dì ghẻ 
hệ bài Chọn sự việc, chi tiết tiêu và Cám – cô em cùng cha khác mẹ. 
biểu trong bài văn tự sự. HS tóm tắt, + Tấm luôn bị mẹ con Cám ghen ghét và ngược 
GV nhận xét, bổ sung) đãi. Một lần đi hớt tép Tấm bị Cám lừa lấy hết tép, 
 Bụt hiện lên khuyên Tấm nuôi chú cá bống còn 
 sót lại. Biết Tấm nuôi cá bống, mẹ con Cám lừa 
 bắt bống ăn thịt. Ngày hội, mẹ con Cám trộn thóc 
 lẫn gạo bắt Tấm nhặt, không cho đi xem hôi. Bụt 
 hiện lên giúp Tấm làm việc và biến chỗ xương của 
 bống thành quần áo đẹp cho Tấm đi hội 
 + Tấm đi xem hội đến chỗ lội, đánh rơi chiếc giầy 
 xuống nước. Nhờ chiếc giầy, Tấm được làm vợ 
 vua. 
 + Tấm về giỗ cha, bị mẹ con Cám hại chết và đưa 
 Cám thế chỗ Tấm trong cung vua. 
 + Tấm chết hóa thành chim vàng anh, cây xoan 
 đào, khung cửi và khi thành quả thị thì được một 
 bà lão đem về 
 + Mỗi khi bà lão đi vắng, Tấm hiện ra don dẹp 
 nhà cửa. Sau đó bà lão phát hiện ra Tấm. 
 + Một hôm nhà vua đi qua, ghé vào quán nước của 
 bà cụ. Nhận ra Tấm qua miếng trầu, đem Tấm về 
 cung. 
 + Tấm hạnh phúc bên vua còn mẹ con Cám bị 
 chết. 
 II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT 
 * Hướng dẫn cách đọc 
(?) Em cần chú ý điều gì khi đọc - Khi đọc cần nhớ những chi tiết gắn với các bước 
truyện này? HS trả lời, GV nhận xét phát triển của cốt truyện. 
và hướng dẫn HS đọc. - Chú ý những câu đối thoại, những câu văn vần. 
- GV gọi một HS đọc đoạn: từ đầu - Đọc diễn cảm, thể hiện rõ giọng điệu của từng 
....như lời Bụt dặn.GV nhận xét cách nhân vật: Tấm hiền lành, dịu dàng, Bụt hiền từ, Cám 
đọc của HS. đỏng đảnh, đanh đá, dì ghẻ chua ngoa... 
 * Tìm hiểu văn bản 
 1. Chặng đường đời thứ nhất của nhân vật 
 Tấm: thân phận của cô gái mồ côi và con 
 đường đến hạnh phúc 
 + Tấm: mồ côi mẹ từ nhỏ, cha mất,ở với dì ghẻ, 
(?) Qua những hiểu biết của bản 
 phải làm lụng vất vả suốt ngày. 
thân và qua phần tìm hiểu trong sách 
 -> Xưa nay, mối quan hệ dì ghẻ - con chồng vốn 
giao khoa ở nhà, các em hãy cho 
 là mối quan hệ tồn tại nhiều xung đột (Mấy đời 
biết: Các nhân vật được giới thiệu 
 bánh đúc có xương- Mấy đời dì ghẻ lại thương 
như thế nào trong tác phẩm? 
 con chồng), bởi vậy Tấm không chỉ thiếu thốn về 
 vật chất và tinh thần mà còn phải chịu vô vàn 
 10