Đề cương ôn tập Sinh học Lớp 12 - Trường THPT Mỹ Lộc

 CHƯƠNG 1: BẰNG CHỨNG VÀ CƠ CHẾ TIẾN 
 HÓA
I.BẰNG CHỨNG TIẾN HÓA
1.Bằng chứng tiến hóa trực tiếp
Bằng chứng trực tiếpchính là các hóa thạch.
Hóa thạchlà các di tích của sinh vật đã từng sinh sống trong các thời đại địa 
chất còn lưu lại trong các lớp đất đá của vỏ trái đất.
- Hóa thạch có ý nghĩa rất to lớn trong nghiên cứu tiến hóa.
 + Căn cứ vào hóa thạch trong các lớp đất đá có thể suy ra lịch sử 
phát sinh, phát triển và diệt vong của các loài sinh vật.
 + Căn cứ vào phương pháp đo độ phân rã của các nguyên tố phóng xạ, ta có thể xác định 
được tuổi của hóa thạch từ đó suy ra tuổi của lớp đất đá chứa chúng.
- Sự xuất hiện của hóa thạch còn cung cấp những dữ liệu để nghiên cứu lịch sử vỏ trái đất.
2. Bằng chứng tiến hóa gián tiếp
 Bằng chứng giải phẫu so sánhlà bằng chứng dựa trên sự giống nhau về các đặc điểm 
giải phẫu giữa các loài.
 Sự tương đồng về nhiều đặc điểm giải phẫu giữa các loài là những bằng chứnggián tiếp 
cho thấy các loài sinh vật hiện nay được tiến hoá từ một tổ tiên chung.
 LƯU Ý
Các loài có cấu tạo giải phẫu càng giống nhau thì có quan hệ họ hàng càng thân thuộc.
Một số loại bằng chứng giải phẫu so sánh
Cơ quan tương đồng:
 Hình 1.43. Cơ quan tương đồng
 - Là những cơ quan nằm ở những vị trí tương ứng trên cơ thể, có cùng nguồn gốc trong quá 
trình phát triển phôi nên có kiểu cấu tạo giống nhau. - Cơ quan tương đồng phản ánh sự tiến hoá phân li.
Cơ quan thoái hoá:Là những cơ quan phát triển không đầy đủ ở cơ thể trưởng thành. Do điều 
kiện sống của loài đã thay đổi, các cơ quan này mất dần chức năng ban đầu, tiêu giảm dần và 
hiện chỉ để lại một vài vết tích xưa kia của chúng.
Cơ quan tuơng tự:
 - Là những cơ quan khác nhau về nguồn gốc nhưng đảm nhiệm những chức năng giống nhau 
nên có kiểu hình thái tương tự.
 - Cơ quan tương tự phản ánh sự tiến hoá đồng quy.
3. Bằng chứng tế bào học
- Mọi sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào, các tế bào đều được sinh ra từ các tế bào sống trước 
đó. Tế bào là đơn vị tổ chức cơ bản của cơ thể sống.
- Tế bào không chỉ là đơn vị cấu tạo của cơ thể mà còn có vai trò quan trọng đối với sự phát 
sinh và phát triển cá thể và chủng loại.
- Các hình thức sinh sản và lớn lên của cơ thể đa bào đều liên quan với sự phân bào - hình thức 
sinh sản của tế bào:
 + Vi khuẩn con được sinh ra từ vi khuẩn mẹ thông qua trực phân.
 + Các cơ thế đa bào được hình thành qua sinh sản vô tính có liên quan mật thiết với quá 
trình nguyên phân từ bào tử hay tế bào sinh dưỡng ban đầu. + Ở những loài sinh sản hữu tính, cơ thể mới được phát triển từ hợp tử thông qua quá 
 trình nguyên phân. Hợp tử được tạo thành do sự kết hợp của 2 giao tử đực và cái qua thụ tinh.
 4. Bằng chứng sinh học phân tử
 - Cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống là các địa phân tử: ADN, ARN và protein.
 - Tất cả các loài có vật chất di truyền là ADN trừ một số loại virut có vật chất di truyền là ARN, 
 ADN có vai trò là vật chất mang thông tin di huyền. ADN của các loài đều được cấu tạo từ 4 loại 
 nuclêôtit. ADN có vai trò mang và truyền đạt thông tin di truyền.
 Hình 1.46. So sánh thành phần các axit amin trong chuỗi polipeptit
 - Tính thống nhất của sinh giới còn thể hiện ở mã di truyền. Tất cả các loài sinh vật hiện nay đều 
 sử dụng chung 1 bộ mã di truyền, đều dùng chung 20 loại axit amin để cấu tạo nên prôtêin.
 - Sự tương đồng về nhiều đặc điểm ở cấp độ phân tử và tế bào cũng chứng minh cho mối quan 
 hệ họ hàng giữa các loài trên Trái Đất.
 - Các loài càng có quan hệ họ hàng gần gũi với nhau thì sự tương đồng giữa các phân tử (ADN, 
 prôtêin) của chúng càng cao và ngược lại.
 STUDY TIP
 ADN của các loài khác nhau ở thành phần, số lượng, trình tự sắp xếp của các loại nuclêôtit. Chính các yếu tố này tạo nên tính đặc trưng 
 cho phân tử ADN của mỗi loài. Sự giống và khác nhau nhiều hay ít về thành phần số lượng và đặc biệt trật tự sắp xếp của các nucleotit 
 phản ánh mức độ quan hệ họ hàng giữa các loài.
 II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ TIẾN HÓA
 A. HỌC THUYẾT ĐAC UYN
 1. Nh÷ng quan s¸t vµ suy luËn cña §acuyn.
 -TÊt c¶ c¸c loµi sinh vËt lu«n cã xu h­íng sinh ra mét sè l­îng lín con nhiÒu h¬n nhiÒu so 
víi sè con cã thÓ sèng sãt ®Õn tuæi sinh s¶n.
 -QuÇn thÓ sinh vËt cã xu h­íng duy tr× kÝch th­íc kh«ng ®æi trõ nh÷ng khi cã bÕn ®æi bÊt 
th­êng vÒ m«i tr­êng
 -C¸c c¸ thÓ cña cïng bè mÑ mÆc dï gièng víi bè mÑ nhiÒu h¬n so víi c¸ thÓ kh«ng cã hä 
hµng nh­ng chóng vÉn kh¸c biÖt nhau vÒ nhiÒu ®Æc ®iÓm Tõ c¸c quan s¸t cña m×nh, §acuyn suy ra:
 -C¸c c¸ thÓ sinh vËt lu«n ph¶i ®Êu tranh víi nhau ®Ó giµnh quyÒn sinh tån (®Êu tranh sinh 
tån) vµ do vËy chØ mét sè Ýt c¸ thÓ sinh ra ®­îc sèng sãt qua mçi thÕ hÖ.
 2. Nội dung học thuyết tiến hóa Dacuyn
 a. Nguyên nhân tiến hóa
 Chọn lọc tự nhiên thông qua các đặc tính di truyền và biến dị của sinh vật.
 b. Cơ chế tiến hóa
 - Chọn lọc tự nhiên tác động tích lũy các biến dị có lợi và đào thải các biến dị có hại.
 c. Sự hình thành đặc điểm thích nghi
 Là sự tích lũy các biến dị có lợi dưới tác dụng của CLTN: CLTN đã đào thải những dạng kém 
 thích nghi, bảo tồn những dạng thích nghi với hoàn cảnh sống.
 d. Sự hình thành loài mới
 Loài mới được hình thành dưới tác dụng của CLTN theo con đường phân li tính trạng.
 e. Chiều hướng tiến hóa:
 Dưới tác dụng của các nhân tố tiến hóa, sinh giới đã phát triển theo 3 chiều hướng cơ bản: Ngày 
 càng đa dạng phong phú, tổ chức ngày càng cao, thích nghi ngày càng hợp lí.
 f. Ưu điểm và Hạn chế
 * Ưu điểm:
 + Phân biệt được biến dị di truyền và biến dị không di truyền
 + Giải thích được sự hình thành các đặc điểm thích nghi và tính tương đối của đặc điểm thích 
 nghi của sinh vật.
 + Đacuyn cũng đã thành công trong việc xây dựng luận điểm về nguồn gốc thống nhất của các 
 loài, chứng minh rằng toàn bộ sinh giới ngày nay là kết quả của quá trình tiến hoá từ 1 nguồn gốc 
 chung.
 * Hạn chế:
 - Chưa giải thích được nguyên nhân phát sinh và cơ chế di truyền các biến dị.
 B. HỌC THUYẾT TIẾN HÓA TỔNG HỢP HIỆN ĐẠI
 1. Nguồn nguyên liệu tiến hóa
 Biến dị di truyềncung cấp nguyên liệu cho quá trình tiến hóa gồm biến dị tổ hợp và đột biến 
 (đột biến gen và đột biến NST).
 2. Quần thể - đơn vị tiến hóa cơ sở của loài
 Quần thể là đơn vị tiến hóa cơ sở, vì: - Quần thể là đơn vị tổ chức tự nhiên.
- Quần thể là đơn vị sinh sản nhỏ nhất.
- Quần thể là nơi diễn ra quá trình tiến hóa nhỏ.
3. Tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn
-TiÕn ho¸ nhá: lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi cÊu tróc di truyÒn cña quÇn thÓ( tÇn sè alen vµ tÇn sè c¸c kiÓu 
gen), chÞu sù t¸c ®éng cña 3 nh©n tè chñ yÕu lµ ®ét biÕn, giao phèi vµ chän läc tù nhiªn. Sù biÕn 
®æi ®ã dÇn lµm cho quÇn thÓ c¸ch li sinh s¶n víi quÇn thÓ gèc sinh ra nã, khi ®ã ®¸nh dÊu sù xuÊt 
hiÖn loµi míi.
Tiến hoá nhỏ diễn ra trên quy mô của một quần thể, dưới tác động của các nhân tố tiến hoá, 
trong thời gian tương đối ngắn có thể nghiên cứu bằng thực nghiệm.
Kết quả của tiến hoá nhỏ là hình thành loài mới.
- Tiến hóa lớn: Quá trình hình thành các nhóm phân loại trên loài như chi, họ, bộ, lớp, ngành. 
Tiến hoá lớn diễn ra trên quy mô rộng lớn, thời gian lịch sử tương đối dài, không thể nghiên cứu 
bằng thực nghiệm.
4. Các nhân tố tiến hóa
a. Đột biến
Vai trò của quá trình đột biến trong tiến hóa
 + Đột biến là nguồn nguyên liệu sơ cấp của tiến hóa. Quá trình phát sinh đột biến đã gây 
ra một áp lực làm biến đổi cấu trúc di truyền của quần thể. Áp lực của quá trình đột biến biểu 
hiện ở tốc độ biến đổi tần số tương đối của alen bị đột biến. Tần số đột biến với từng gen thường 
rất thấp và đột biến có tính thuận nghịch nên áp lực của quá trình đột biến là không đáng kể, nhất 
là đối với các quần thể lớn.
 + Vai trò chính của quá trình đột biến là tạo ra nguồn nguyên liệu sơ cấp cho quá trình 
tiến hóa. Đột biến gây ra những biến dị di truyền ở các đặc tính hình thái, sinh lý, hóa sinh, tập 
tính sinh học, gây ra những sai khác nhỏ hoặc những biến đổi lớn của cơ thể.
Đột biến là nguồn nguyên liệu của tiến hóa
 Tuy đột biến thường có hại nhưng phần lớn alen đột biến là alen lặn. Ban đầu alen lặn 
thường tồn tại ở thể dị hợp nên không biểu hiện ở kiểu hình. Qua quá trình giao phối, alen lặn có 
thể đi vào thể đồng hợp và được biểu hiện. Giá trị thích nghi của thể đột biến phụ thuộc môi 
trường sống và tổ hợp đột biến.
Giá trị thích nghi của thể đột biến có thể thay đổi khi môi trường sống thay đổi
 + Phần lớn các đột biến tự nhiên là có hại cho cơ thể vì chúng phá vỡ mối quan hệ hài 
hòa trong kiểu gen, trong nội bộ cơ thể, giữa cơ thể với môi trường được hình thành qua chọn lọc 
tự nhiên lâu đời. Trong môi trường quen thuộc, thể đột biến thường tỏ ra có sức sống kém hoặc 
kém thích nghi so với dạng gốc. Nhưng đặt vào điều kiện mới, nó có thể tỏ ra thích nghi hơn, có sức sống cao hơn.
 + Ví dụ: Ruồi mang đột biến kháng DDT sinh trưởng chậm trong môi trường bình 
thường, nhưng lại sinh trưởng nhanh trong môi trường có DDT.
Giá trị thích nghi của thể đột biến có thể thay đổi tùy tổ hợp đột biến
 + Một đột biến nằm trong tổ hợp này là có hại nhưng đặt trong sự tương tác với các gen 
trong một tổ hợp khác nó có thể trở nên có lợi.
 + Ví dụ: Sâu bọ có màu sắc sặc sỡ là các thể đột biến thường nổi bật trên nền lá xanh so 
với sâu màu xanh. Chúng thường có mùi hôi, nọc độc gây nguy hiểm cho chim ăn sâu. Nhờ có 
màu sắc sặc sỡ nên chúng kịp báo hiệu cho các loài chim tránh tấn công chúng. Như vậy màu sắc 
sặc sỡ trở thành đặc điểm thích nghi theo hướng "báo hiệu".
Đột biến gen là nguồn nguyên liệu chủ yếu vì:
Đột biến được xem là nguồn nguyên liệu của quá trình tiến hóa, nhưng trong đó đột biến gen là 
nguồn nguyên liệu chủ yếu, vì so với đột biến NST thì:
 + Đột biến gen phổ biến hơn. Tuy tần số đột biến của từng gen là thấp, nhưng tần số đột 
biến chung của tất cả các gen trong mỗi quần thể là khá lớn, do ở mỗi loài có hàng vạn gen khác 
nhau.
 + Đột biến gen ít ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức sống và sự sinh sản của cơ thể.
b. Di - nhập gen
Sự lan truyền gen từ quần thể này sang quần thể khác được gọi là di - nhập gen hay dòng gen.
Vai trò của di - nhập gen đối với tiến hóa
 + Di nhập gen là nhân tố làm thay đổi vốn gen của quần thể. Các cá thể nhập cư mang 
đến những alen mới hoàn toàn mà trước đó quần thể không có làm phong phú vốn gen của quần 
thể nhận.
 + Đây cũng là nhân tố làm thay đổi tần số alen của quần thể nhưng không theo một chiều 
hướng xác định. Di - nhập gen có thể chỉ làm tăng hay giảm tần số alen vốn có sẵn trong quần 
thể. Mức độ ảnh hưởng của nhân tố này đến tần số alen phụ thuộc vào số lượng cá thể ra hoặc 
vào quần thể. Di nhập gen cũng có thể biểu hiện dưới hình thức đơn giản như truyền hạt phấn 
nhờ sâu bọ hoặc gió giữa các quần thể thực vật.
c. Các yếu tô ngẫu nhiên
Kích thước quần thể giảm mạnh thì tần số alen thay đổi nhanh chóng: Kích thước quần thể giảm 
mạnh tức là số lượng cá thể của quần thể là rất ít thì các yếu tố ngẫu nhiên có thể làm thay đổi 
tần số alen và tần số kiểu gen một cách nhanh chóng. Một alen nào đó dù có lợi có thể nhanh 
chóng bị loại bỏ khỏi quần thể, ngược lại, gen có hại lại có thể trở nên phổ biến trong quần thể.
d. Giao phối không ngẫu nhiên
- Vai trò của giao phối không ngẫu nhiên và giao phối ngẫu nhiên đối với tiến hóa: Giao phối không ngẫu nhiên (tự phối, tự thụ phấn, giao phối cận huyết và giao phối có 
lựa chọn) không làm thay đổi tần số alen nhưng làm thay đổi tần số kiểu gen của quần thể theo 
hướng làm tăng tần số kiểu gen đồng hợp, giảm tần số kiểu gen dị hợp. Do vậy, giao phối không 
ngẫu nhiên làm giảm sự đa dạng di truyền của quần thể. Tuy nhiên giao phối không ngẫu nhiên 
là nhân tố tiến hóa.
 Quá trình giao phối ngẫu nhiên (ngẫu phối) có vai trò cung cấp nguồn nguyên liệu thứ 
cấp là biến dị tổ hợp cho tiến hóa. Ngẫu phối còn làm trung hòa tính có hại của đột biến và góp 
phần tạo ra những tổ hợp gen thích nghi. Tuy vậy, ngẫu phối không phải là nhân tố tiến hóa, vì 
ngẫu phối tạo ra trạng thái cân bằng di truyền của quần thể, trong đó tần số alen và tần số kiêu 
gen của quần thể đều không thay đổi.
- Quần thể ngẫu phối giúp cung cấp biến dị di truyền
 + Mỗi quần thể có số gen rất lớn, nên tần số đột biến chung của tất cả các gen trong mỗi 
quần thể là khá lớn.
 + Ngẫu phối làm cho đột biến được phát tán trong quần thể tạo ra sự đa hình về kiểu gen 
và kiểu hình, hình thành nên vô số biến dị tổ hợp.
e. Chọn lọc tự nhiên
Tác động của CLTN theo quan niệm hiện đại
 + Tác động chủ yếu của CLTN là sự phân hóa khả năng sinh sản của những kiểu gen 
khác nhau trong quần thể, làm cho tần số tương đối của các alen trong môi gen biến đổi theo 
hướng xác định và các quần thể có vốn gen thích nghi hơn sẽ thay thế những quần thể kém thích 
nghi.
 + Chọn lọc tự nhiên không những là nhân tố quy định nhịp điệu biến đổi thành phần kiểu 
gen của quần thể mà còn định hướng quá trình tiến hóa thông qua các hình thức chọn lọc: ổn 
định, vận động và phân hóa.
Các alen trội bị tác động của chọn lọc nhanh hơn các alen lặn
 Ở các sinh vật lưỡng bội, các alen trội chịu tác động chọn lọc nhanh hơn nhiều so với các 
alen lặn vì alen trội ở thể đồng hợp hay dị hợp đều biểu hiện thành kiểu hình, trong khi đó alen 
lặn ở trạng thái dị hợp không biểu hiện kiểu hình. Do chọn lọc tác động vào kiểu gen hay alen 
thông qua tác động vào kiểu hình nên toàn bộ các alen trội có hại đều bị đào thải.
Chọn lọc tự nhiên là nhân tố chính của quá trình tiến hóa
 + Trong một quần thể đa hình thì chọn lọc tự nhiên đảm bảo sự sống sót và sinh sản ưu 
thế của những cá thể mang nhiều đặc điểm có lợi hơn. Chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên 
kiểu hình của cá thể qua nhiều thế hệ dẫn tới hệ quả là chọn lọc kiểu gen. Điều này khẳng định 
vai trò của thường biến trong quá trình tiến hóa.
 + Chọn lọc tự nhiên là nhân tố quy định chiều hướng và nhịp điệu thay đổi tần số tương 
đối của các alen, tạo ra những tổ hợp gen đảm bảo sự thích nghi với môi trường, là nhân tố định 
hướng quá trình tiến hóa.
 Chọn lọc tự nhiên làm cho tần số của các alen biến đổi theo hướng xác định. Dưới tác động cùa chọn lọc tự nhiên, tần số của các alen có lợi được tăng lên trong quần thể. Ví dụ: Nếu 
những cá thể mang kiểu hình của alen A tỏ ra thích nghi hơn những cá thể mang kiểu hình của 
alen a thì dưới tác dụng của chọn lọc tự nhiên tần số của alen A ngày càng tăng, trái lại tần số 
của alen a ngày càng giảm.
 Áp lực của chọn lọc tự nhiên lớn hơn nhiều so với áp lực của quá trình đột biến, chẳng 
hạn để giảm tần số ban đầu của một alen đi một nua dưới tác động của chọn lọc tự nhiên chỉ cần 
số ít thế hệ.
III. LOÀI VÀ CƠ CHẾ CÁCH LI
1. Loài sinh học 
Loài sinh họclà một nhóm cá thể có vốn gen chung, có những tính trạng chung về hình thái, sinh 
lí, có khu phân bố xác định, trong đó các cá thể giao phối với nhau và được cách li sinh sản với 
những nhóm quần thể thuộc loài khác.
Quần thể là nhóm cá thể cùng loài, là đơn vị tổ chức cơ sở của loài.
2. Cách li sinh sản
 Cách li sinh sảnlà các trở ngại trên cơ thể sinh vật (trở ngại sinh học) ngăn cản các cá thể 
giao phối với nhau hoặc ngăn cản tạo ra con lai hữu thụ.
 Cách li sinh sảnbao gồm cách li trước hợp tử và cách li sau hợp tử.
 Cách li trước hợp tửbao gồm: cách li nơi ớ, cách li tập tính, cách li thời gian (mùa vụ), cách li 
cơ học.
 Cách li sau hợp tử:là những trở ngại ngăn cản việc tạo ra con lai hoặc ngăn cản việc tạo 
ra con lai hữu thụ.
- Cách li trước hợp tử
Những trở ngại ngăn cản các cá thể giao phối với nhau để sinh hợp tử được gọi là cách li trước 
hợp tử.
▪ Cách li nơi ở (cách li sinh cảnh): do sống ở những sinh cảnh khác nhau nên không giao phối 
 với nhau.
▪ Cách li tập tính: do tập tính giao phối khác nhau nên không giao phối được với nhau.
▪ Cách li thời gian (mùa vụ, sinh thái): do mùa sinh sản khác nhau nên không giao phối được với 
 nhau.
▪ Cách li cơ học: do đặc điểm cấu tạo cơ quan sinh sản khác nhau nên không thể giao phối với 
 nhau.
- Cách li sau hợp tử 
Những trở ngại ngăn cản việc tạo ra con lai hoặc ngăn cản tạo ra con lai hữu thụ, thực chất là 
cách li di truyền, do không tương hợp giữa 2 bộ NST của bố mẹ về số lượng, hình thái, cấu trúc.
 + Thụ tinh được nhưng hợp từ không phát triển. + Hợp tử phát triển nhưng con lai không sống hoặc con lai bất thụ.
3. Chiều hướng tiến hóa chung của sinh giới
- Ngày càng đa dạng, phong phú: Chọn lọc tự nhiên đã tiến hành theo con đường phân li tính 
trạng nên sinh giới đã tiến hóa theo hướng ngày càng đa dạng.
- Tổ chức ngày càng cao: Chọn lọc tự nhiên chỉ duy trì những dạng thích nghi với hoàn cảnh 
sống. Trong hoàn cảnh sống phức tạp thì tổ chức cơ thể phức tạp có ưu thế hơn những dạng có tổ 
chức đơn giản. Do đó sinh vật đã tiến hóa theo hướng tổ chức ngày càng cao.
- Thích nghi ngày càng hoàn thiện: dưới tác động của chọn lọc tự nhiên, những dạng thích nghi 
hơn sẽ thay thế những dạng kém thích nghi, do đó sinh giới đã tiến hóa theo hướng thích nghi ngày 
càng hoàn thiện.
Chú ý: Trong 3 chiều hướng trên thì thích nghi là hướng cơ bản nhất. Vì vậy, trong những điều 
kiện xác định, có những sinh vật duv trì tổ chức nguyên thủy (các hóa thạch sống) hoặc đơn giản 
hóa tổ chức (các nhóm kí sinh) mà vẫn tồn tại và phát triển. Điều này giải thích vì sao ngày nay 
có sự song tồn tại những nhóm có tổ chức thấp bên cạnh các nhóm có tổ chức cao.
 CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG I
C©u 1: C¬ quan t­¬ng ®ång lµ:
A: Lµ nh÷ng c¬ quan n»m ë nh÷ng vÞ trÝ t­¬ng øng trªn c¬ thÓ, cã cïng nguån gèc trong qu¸ 
tr×nh ph¸t triÓn ph«i nªn cã kiÓu cÊu t¹o gièng nhau.
B: Lµ nh÷ng c¬ quan n»m ë nh÷ng vÞ trÝ t­¬ng øng trªn c¬ thÓ nªn cã kiÓu cÊu t¹o gièng nhau.
C: Lµ nh÷ng c¬ quan cã nguån gèc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ph«i nªn cã kiÓu cÊu t¹o gièng 
nhau.
D: Lµ nh÷ng c¬ quan cã nguån gèc kh¸c nhau nh­ng ®¶m nhiÖm nh÷ng chøc n¨ng gièng nhau 
nªn h×nh th¸i t­¬ng tù.
Cau 2: C¬ quan t­¬ng tù lµ:
A: Lµ nh÷ng c¬ quan n»m ë nh÷ng vÞ trÝ t­¬ng øng trªn c¬ thÓ, cã cïng nguån gèc trong qu¸ 
tr×nh ph¸t triÓn ph«i cho nªn cã kiÓu cÊu t¹o gièng nhau.
B: Lµ nh÷ng c¬ quan n»m ë nh÷ng vÞ trÝ t­¬ng øng trªn c¬ thÓ cã kiÓu cÊu t¹o gièng nhau .
C: Lµ nh÷ng c¬ quan ph¸t triÓn kh«ng ®Çy ®ñ ë c¬ thÓ tr­ëng thµnh.
D: Lµ nh÷ng c¬ quan cã nguån gèc kh¸c nhau nh­ng ®¶m nhiÖm nh÷ng chøc n¨ng gièng nhau 
nªn h×nh thµnh tr¹ng th¸i t­¬ng tù.
C©u 3: Nh÷ng c¬ quan nµo sau ®©y lµ c¬ quan t­¬ng tù?
A: Gai x­¬ng rång vµ tua cuèn cña bÇu, bÝ. B: Vßi hót cña b­ím vµ vßi 
voi.
C: TuyÕn näc ®éc cña r¾n vµ tuyÕn s÷a cña ®éng vËt cã vó kh¸c. D: Mang c¸ vµ mang 
t«m. C©u 4: C¬ quan t­¬ng ®ång cã ý nghÜa g× trong tiÕn ho¸?
A: Ph¶n ¸nh tiÕn ho¸ ®ång quy. B: Ph¶n ¸nh sù tiÕn ho¸ ph©n li.
C: Ph¶n ¸nh chøc n¨ng qui ®Þnh cÊu t¹o. D: Ph¶n ¸nh nguån gèc chung cña 
chóng.
C©u 5: C¬ quan t­¬ng tù cã ý nghÜa g× trong tiÕn ho¸?
A: Ph¶n ¸nh nguån gèc chung cña chóng. B: Ph¶n ¸nh chøc n¨ng quy ®Þnh cÊu t¹o.
C: Ph¶n ¸nh sù tiÕn ho¸ ®ång quy. D: Ph¶n ¸nh sù tiÕn ho¸ ph©n li.
C©u 6: HiÖn t­îng l¹i tæ lµ:
A; Tr­êng hîp c¬ quan tho¸i ho¸ l¹i ph¸t triÓn m¹nh ở giai đoạn phôi.
B: Tr­êng hîp c¬ quan t­¬ng ®ång l¹i ph¸t triÓn m¹nh vµ biÓu hiÖn ë c¸ thÓ nµo ®ã.
C: Tr­êng hîp c¬ quan tho¸i ho¸ l¹i ph¸t triÓn m¹nh vµ biÓu hiÖn ë mét c¸ thÓ nµo ®ã.
D: Tr­êng hîp c¬ quan tho¸i ho¸ l¹i ph¸t triÓn m¹nh ë ph«i cña mét sè c¸ thÓ nµo ®ã.
C©u 7: Gi¸ trÞ ®Çy ®ñ cña b»ng chøng tÕ bµo lµ:
A: Mäi sinh vËt ®Òu ®­îc cÊu t¹o tõ tÕ bµo. TÕ bµo lµ ®¬n vÞ tæ chøc c¬ b¶n cña c¬ thÓ sèng.
B: C¸c tÕ bµo ®­îc sinh ra tõ c¸c tÕ bµo sèng tr­íc nã. TÕ bµo lµ ®¬n vÞ tæ chøc c¬ b¶n cña c¬ thÓ 
sèng.
C: Mäi sinh vËt ®Òu ®­îc cÊu t¹o tõ tÕ bµo c¸c tÕ bµo ®­îc sinh ra tõ c¸c tÕ bµo sèng tr­íc nã.
D: Mäi sinh vËt ®Òu ®­îc cÊu t¹o tõ tÕ bµo, c¸c tÕ bµo ®Òu ®­îc sinh ra tõ c¸c tÕ bµo sèng tr­íc 
nã. TÕ bµo ®¬n vÞ tæ chøc c¬ b¶n cña c¬ thÓ sèng.
C©u 8: Häc thuyÕt tÕ bµo cho r»ng:
A: TÊt c¶ c¸c c¬ thÓ sinh vËt tõ ®¬n bµo ®Õn ®a bµo ®Òu ®­îc cÊu t¹o tõ tÕ bµo.
B: TÊt c¶ c¸c c¬ thÓ sinh vËt tõ ®¬n bµo ®Õn ®éng thùc vËt.
C: TÊt c¶ c¸c c¬ thÓ sinh vËt tõ ®¬n bµo ®Õn ®éng vËt, thùc vËt ®Òu ®­îc cÊu t¹o tõ tÕ bµo.
D: TÊt c¶ c¸c c¬ thÓ sinh vËt tõ ®¬n bµo ®Õn ®éng vËt, nÊm ®Òu ®­îc cÊu t¹o tõ tÕ bµo.
C©u 9: Cấu tróc chi tr­íc cña mÌo, c¸ voi vµ x­¬ng tay cña ng­êi lµ:
A: B»ng chøng ph«i sinh häc. B: B»ng chøng ®Þa lý sinh vËt häc
C: B»ng chøng gi¶i phÉu so s¸nh. D: B»ng chøng tÕ bµo vµ ph©n tö.
C©u 10: B»ng chøng nµo d­íi ®©y kh«ng lµ b»ng chøng tiÕn ho¸ gi¸n tiÕp vÒ mèi quan hÖ hä 
hµng gi÷a c¸c loµi?
A: Gi¶i phÉu so s¸nh B: Sinh häc ph©n tö C: §Þa lÝ sinh vËt häc D. Ho¸ 
th¹ch
Câu 11(Đề thi CĐ 2011) Cho những ví dụ sau:
 (1) Cánh dơi và cánh côn trùng.
 (2) Vây ngực của cá voi và cánh dơi
 (3) Mang cá và mang tôm