Kế hoạch bài dạy Vật lí Lớp 10 - Bài 6: Thực hành đo tốc độ của vật chuyển động - Trường THPT Đoàn Kết

 Giáo viên giảng dạy: Lớp dạy: 
 Ngày soạn: Ngày dạy: 
 BÀI 6: THỰC HÀNH: ĐO TỐC ĐỘ CỦA VẬT CHUYỂN ĐỘNG 
 Thời gian thực hiện: 2 tiết 
I.MỤC TIÊU 
 1. Về năng lực 
 a) Năng lực chung 
 Góp phần phát triển NL giao tiếp và hợp tác: Tự tin, chủ động trong báo cáo, trình bày ý kiến 
 trước lớp; Xác định trách nhiệm và thực hiện được nhiệm vụ của bản thân, phối hợp với các 
 thành viên trong nhóm khi có hoạt động thảo luận nhóm. 
 b) Năng lực đặc thù 
 Nhận thức Vật lí: 
 + Mô tả được một vài phương pháp đo tốc độ, nêu ưu nhược điểm của từng phương pháp 
 Tìm hiểu tự nhiên dưới góc độ Vật lí: 
 + Thảo luận để thiết kế phương án hoặc lựa chọn phương án và thực hiện phương án 
 Vận dụng kiến thức , kĩ năng đã học: 
 + Đo được tốc độ bằng dụng cụ thực hành 
 2. Về phẩm chất 
 Góp phần phát triển PC chăm chỉ: Kiên trì, tỉ mỉ, cẩn thận trong quá trình thực hiện nhiệm vụ 
 học tập. 
 II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 
 1. Giáo viên 
 - Bộ dụng cụ thí nghiệm (1 bộ/ 1 nhóm) đo tốc độ gồm: 
 Đồng hồ đo thời gian hiện số (1) 
 Cổng quang điện có vai trò như công tắc kép điều khiển đóng/mở đồng hồ đo (2) 
 Nam châm điện và công tắc sử dụng để giữ/thả viên bi thép (3) 
 Máng có giá đỡ bằng hợp kim nhôm, có gắn thước đo góc và dây dọi (4). 
 Viên bi thép (5). 
 Giá đỡ 3 chân, có vít chỉnh cân bằng, trụ thép (6). 
 Thước cặp để đo đường kính viên bi thép (7) 
 - Mẫu báo cáo thực hành: 
 2. Học sinh 
 - Ôn lại những vấn đề đã được học về tốc độ, một số cách đo tốc độ và nguyên lí, cách sử dụng 
 đồng hồ đo thời gian hiện số, cổng quang điện cuối bài thực hành trong SGK. 
 - SGK, bút, thước. 
 - Điện thoại thông minh (1 điện thoại/ 1 nhóm) 
 - Máy tính xách tay (Huy động HS nếu có) 
 III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 
 Hoạt động Nội dung Phương pháp, kỹ Phương án 
 (thời gian) (Nội dung của hoạt động) thuật dạy học chủ đánh giá 
 đạo Hoạt động [1]. Tạo tình huống thảo luận về Phương pháp thực Đánh giá báo 
 Xác định vấn phương án thí nghiệm nghiệm. cáo của từng 
đề/nhiệm vụ học tập Kĩ thuật đặt câu hỏi học sinh. 
Hoạt động [2]. - Tìm hiểu dụng cụ thí nghiệm. Phương pháp dạy - Đánh giá trình 
Hình thành kiến thức - Thiết kế phương án thí nghiệm học nhóm. bày của nhóm. 
mới/giải quyết vấn Phương pháp đặt và 
đề/thực thi nhiệm vụ giải quyết vấn đề 
Hoạt động [ 3]. - Tiến hành thí nghiệm đo tốc Phương pháp hoạt Đánh giá kết 
Luyện tập độ trung bình và tốc độ tức thời. động nhóm, thực quả. 
 nghiệm. 
Hoạt động [4]. Vận - HS làm việc nhóm báo cáo kết Phương pháp hoạt Đánh giá qua 
dụng quả thu được. động nhóm bài báo cáo 
 - HS vận dụng kiến thức tính Kĩ thuật động não thuyết trình. 
 toán xử lí số liệu, nhận xét và không công khai 
 báo cáo. 
Hoạt động 1: Mở đầu (Tạo tình huống học tập) 
a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh 
đi vào tìm hiểu bài mới. 
b. Nội dung: Học sinh chơi trò chơi củng cố kiến thức về tốc độ và từ đó tiếp nhận vấn đề làm thế 
nào để đo được tốc độ chuyển động của vật? 
c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh và xác nhận vấn đề cần tìm hiểu. 
d. Tổ chức thực hiện: 
Bước thực Nội dung các bước 
 hiện 
 Bước 1 GV chuyển giao nhiệm vụ: Yêu cầu HS chơi trò chơi lật mảnh ghép 
 Bước 2 Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoặc cá nhân. 
 Bước 3 Báo cáo kết quả và thảo luận 
 + Một số HS báo cáo kết quả. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của 
 nhóm đại diện. 
 Bước 4 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh 
 - Giáo viên nêu vấn đề: Người đi xe máy làm sao để biết được đang chuyển động 
 nhanh hay chậm tại một thời điểm nào đó? Đối với những vật không gắn tốc kế, 
 Làm sao để biết được vật chuyển động nhanh hay chậm tại một thời điểm nào đó? 
 Làm thế nào đo được tốc độ chuyển động của vật bằng dụng cụ thí nhiệm thực 
 hành? 
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức 
Hoạt động 2.1: Tìm hiểu về dụng cụ thí nghiệm 
a. Mục tiêu: Giúp HS biết công dụng và các sử dụng của các dụng cụ thí nghiệm. 
b. Nội dung: 
- HS thực hiện theo nhóm tìm hiểu sgk ghi tên cho các dụng cụ GV cung cấp. 
c. Sản phẩm: 
- HS ghi tên và nêu được công dụng cơ bản của các dụng cụ thí nghiệm. 
d. Tổ chức thực hiện: 
Bước thực Nội dung các bước 
 hiện 
 Bước 1 Giáo viên chuyển giao nhiệm vụ: Mỗi nhóm HS hãy tìm hiểu sgk thực hiện các câu 
 hỏi sau: 
 + Tìm hiểu về đồng hồ đo thời gian hiện số và cổng quang điện 
 + Tìm hiểu về thiết bị đo thời gian bằng cần rung 
 + Ghi tên cho dụng cụ thí nghiệm. 
 + Trình bày sơ lược về công dụng của mỗi dụng cụ. 
 Bước 2 Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm Bước 3 Báo cáo kết quả và thảo luận 
 - Đại diện 1 nhóm trình bày. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của nhóm 
 đại diện. 
 Bước 4 - GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. 
 - Chú ý HS một số nội dung khi sử dụng các thiết bị. 
Hoạt động 2.2: Thiết kế phương án thí nghiệm. 
a. Mục tiêu: Giúp HS định hướng được cách tiến hành thí nghiệm, xác định các đại lượng cần đo 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoàn thành yêu cầu dựa trên câu hỏi gợi ý 
của giáo viên 
c. Sản phẩm: Câu trả lời của nhóm HS 
 A. Mục đích thí nghiệm 
 Đo tốc độ trung bình và tốc độ tức thời của vật chuyển động 
 B. Cơ sở lí thuyết 
 1. Để đo tốc độ chuyển động của một vật ta cần đo thời gian và quãng đường chuyển động của vật 
 đó. 
 2. + Để đo được quãng đường đi được của vật chuyển động trong một khoảng thời gian, ta cho xe 
 chuyển động trên một máng thẳng có độ chia quãng đường trên máng 
 + Để đo thời gian di chuyển của vật trên một quãng đường, ta sử dụng đồng hồ bấm giây để đo 
 3. Các phương án đo tốc độ 
 Phương án 1: Tạo một máng thẳng có độ chia các vạch trên máng, dùng đồng hồ bấm giây để đo 
 thời gian 
 Phương án 2: Sử dụng đồng hồ đo thời gian hiện số 
 So sánh 
 Ưu điểm Nhược điểm 
 Dễ thiết kế, ít tốn chi Sai số cao, do khi bắt đầu vật di 
 Phương phí chuyển hay khi vật kết thúc thì 
 án 1 tay ta bấm đồng hồ thì sẽ không 
 được chính xác 
 Sai số thấp, kết quả Chi phí cao 
 Phương 
 đo chính xác hơn 
 án 2 
 phương án 1 
 4. Để bi thép rơi qua cổng quang điện cần đặt bi thép tại vị trí tiếp xúc với nam châm điện và bị 
 giữ lại ở đó. Nhấn nút của hộp công tắc kép để ngắt điện vào nam châm điện bi thép lăn xuống 
 và chuyển động đi qua cổng quang điện 
 5. Ưu điểm: Đo thời gian chính xác đến hàng nghìn giây, được điều khiển bằng cổng quang điện 
 Nhược điểm: Chi phí mua thiết bị đắt, thiết bị đo cồng kềnh 
 6. Đo tốc độ trung bình: 
 Bước 1: Tính quãng đường EF, lấy số đo trên máng nhôm 
 Bước 2: Lấy số đo thời gian trên đồng hồ hiện số, lấy thời gian vật đi qua cổng E đến khi qua 
 cổng F 
 Bước 3: Đo thời gian ít nhất 3 lần 
 Bước 4: Lập bảng, tính tốc độ qua 3 lần đo, tính theo công thức v = s/t 
   
 Bước 5: Tính tốc độ trung bình: ̅ =    
 
 7. Tốc độ tức thời là tốc độ được đo trong 1 khoảng thời gian ngắn 
 Bước 1: Đo đường kình viên bi. 
 Bước 2: Ghi kết quả thời gian hiện trên cổng E hoặc F 
 Bước 3: Tốc độ tức thời tại cổng E: vt = d/t 
 Tương tự cho cổng F 
 8. Yếu tố có thể gây sai số: dụng cụ đo thời gian, đo quãng đường 
 Cách làm giảm sai số: đo nhiều lần, cẩn thận, cải tiến bộ thí nghiệm 
 9. Khi đo tốc độ trung bình: Đặt đồng hồ ở chế độ MODE A  B 
 Khi đo tốc độ tức thời: Đặt đồng hồ ở chế độ MODE B 
d. Tổ chức thực hiện: Bước thực Nội dung các bước 
 hiện 
 Bước 1 Giáo viên chuyển giao nhiệm vụ: Thả bi thép rơi qua cổng quang điện trên mảng 
 đứng và trả lời câu hỏi. 
 Bước 2 Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm 
 + Thực hiện thao tác thả trụ thép qua cổng quang điện. 
 + Trả lời câu hỏi. 
 Bước 3 Báo cáo kết quả và thảo luận 
 - GV mời đại diện 1 nhóm trình bày. 
 - HS các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả lời của nhóm 
 đại diện. 
 Bước 4 GV tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Và lưu ý lại 
 các bước làm thí nghiệm một lần nữa: 
 Thí nghiệm 1: Đo tốc độ trung bình 
 Chú ý: Khi cắm cổng quang điện vào ổ cắm A, B cần chú ý xoay đúng khe định 
 vị, cắm thẳng giắc cắm, không rung, lắc chân cắm. 
 Thí nghiệm 2: Đo tốc độ tức thời 
 Lưu ý: kết thúc thí nghiệm cần tắt nguồn điện đồng hồ đo thời gian tháo các dụng 
 cụ thí nghiệm và sắp xếp ngăn nắp 
Hoạt động 3: Tiến hành thí nghiệm 
a. Mục tiêu: HS biết cách thao tác thực hiện thí nghiệm, ghi kết quả. 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm hoàn thành yêu cầu của thí nghiệm, ghi kết 
quả, xử lí số liệu, đánh giá kết quả thu được dựa trên gợi ý của GV. 
c. Sản phẩm: 
C. Tiến hành thí nghiệm 
d. Tổ chức thực hiện: 
 Bước thực hiện Nội dung các bước 
 Bước 1 Giáo viên chuyển giao nhiệm vụ 
 + HS thực hiện thí nghiệm theo nhóm đã phân công. 
 + Ghi số liệu thu được từ thí nghiệm. 
 + Nhận xét, đánh giá kết quả thí nghiệm theo gợi ý của GV. 
 Bước 2 Học sinh thực hiện nhiệm vụ theo nhóm làm thí nghiệm thực hành và điền 
 kết quả vào bảng. 
 Bước 3 Báo cáo kết quả và thảo luận 
 - GV lựa chọn 1 nhóm báo cáo kết quả thí nghiệm 
 - Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận xét, bổ sung và sữa lỗi về câu trả 
 lời của nhóm đại diện. 
 Bước 4 Giáo viên tổng kết đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh 
Hoạt động 4: Vận dụng 
a. Mục tiêu: 
- Giúp học sinh tự vận dụng, tìm tòi mở rộng các kiến thức trong bài học và tương tác với cộng 
đồng. Tùy theo năng lực mà các em sẽ thực hiện ở các mức độ khác nhau. 
b. Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ ở nhà theo nhóm hoặc cá nhân 
c. Sản phẩm: Bài tự làm vào vở ghi của HS. 
d. Tổ chức thực hiện: 
 Nội dung 1: Tìm hiểu thêm: 
 + Sử dụng cảm biến chuyển động để đo tôc độ của xe. 
 + Sử dụng ảnh hoạt nghiệm hoặc camera quay chuyển động của xe dùng 
 phần mềm phân tích video trên máy tính Vẽ đồ thị s – t và xác định tốc độ 
 của xe 
 Nội dung 2: - Xem trước bài đồ thị độ dịch chuyển – thời gian 
V. ĐIỀU CHỈNH, THAY ĐỔI, BỔ SUNG (NẾU CÓ) 
 .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 
.................................................................................................................................................................... 
.................................................................................................................................................................... 
.................................................................................................................................................................... 
.................................................................................................................................................................... 
.................................................................................................................................................................... 
.................................................................................................................................................................... 
....................................................................................................................................................................