Đề kiểm tra giữa học kì 1 Ngữ văn Lớp 10 - Năm học 2023-2024 - Trường THPT Đoàn Kết (Có ma trận và đáp án)

 SỞ GD& ĐT NAM ĐỊNH
TRƯỜNG THPT ĐOÀN KẾT
 KIỂM TRA GIỮA KÌ I MÔN NGỮ VĂN LỚP 10
 Thời gian làm bài: 45 phút
I. MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA 
 Mức độ nhận thức Tổng
 Kĩ Nội dung/đơn 
 TT Vận dụng 
 năng vị kiến thức Nhận biết Thông hiểu Vận dụng
 cao
 1 Viết Viết văn bản 
 nghị luận phân 
 tích, đánh giá 
 một tác phẩm 
 truyện (Chủ 
 đề, những nét 
 đặc sắc về 
 hình thức nghệ 
 thuật) 
 Số câu 1 1
 Số điểm 10 10
 Tỉ lệ % 
 100% 100%
II. BẢNG MÔ TẢ YÊU CẦU CÁC KĨ NĂNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
 MÔN NGỮ VĂN, LỚP 10
 TT Kĩ năng Đơn vị kiến Mức độ đánh giá
 thức/Kĩ 
 năng
 1 Viết Viết văn Nhận biết:
 bản nghị - Xác định được cấu trúc bài văn nghị luận phân tích, 
 luận phân đánh giá một tác phẩm truyện. 
 tích, đánh - Xác định được kiểu bài phân tích, đánh giá một tác 
 giá một tác phẩm truyện; vấn đề nghị luận (chủ đề, những đặc sắc 
 1 phẩm về hình thức nghệ thuật và tác dụng của chúng)
 truyện (Chủ - Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
 đề, những Thông hiểu: 
 nét đặc sắc - Diễn giải những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật 
 về hình thức của tác phẩm truyện
 nghệ thuật) - Lí giải được một số đặc điểm của thể loại qua tác 
 phẩm. 
 - Phân tích cụ thể, rõ ràng về tác phẩm truyện (chủ đề, 
 những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật và tác dụng 
 của chúng) với những cứ liệu sinh động.
 Vận dụng: 
 - Vận dụng các kĩ năng dùng từ, viết câu, các phép 
 liên kết, các phương thức biểu đạt, các thao tác lập 
 luận để phân tích chủ đề, những đặc sắc về hình thức 
 nghệ thuật của tác phẩm truyện.
 - Nhận xét về nội dung, nghệ thuật của tác phẩm 
 truyện; vị trí, đóng góp của tác giả. 
 Vận dụng cao:
 - So sánh với các tác phẩm khác; liên hệ với thực tiễn; 
 vận dụng kiến thức lí luận văn học để đánh giá, làm 
 nổi bật vấn đề nghị luận.
 - Có sáng tạo trong diễn đạt, lập luận làm cho lời văn 
 có giọng điệu, hình ảnh, bài văn giàu sức thuyết phục.
III. ĐỀ KIỂM TRA
 SỞ GDĐT NAM ĐỊNH ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KỲ I
TRƯỜNG THPT ĐOÀN KẾT NĂM HỌC 2023-2024
 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: Ngữ văn – lớp 10/THPT
 (Thời gian làm bài: 45 phút)
Đọc truyện thần thoại sau: 
 Ngày xưa, khi vạn vật còn chưa có, thế giới đã tồn tại ông Trời. Ông Trời có 
một quyền phép vô song, quyền phép tối cao nhất mà các vạn vật sau này không thể 
sánh bằng. Trời làm ra tất cả mọi thứ: trái đất, núi non, sông, biển, mưa, nắng. Trời sinh 
ra tất cả: loài người, cỏ cây, muông thú... Từ mặt trời, mặt trăng, các ngôi sao trên trời 
cho đến vạn vật ở mặt đất, tất cả đều do Trời tạo nên.
 Mắt của trời rất tinh tường, am hiểu và biết hết mọi sự xảy ra trên thế gian. 
Trời là cha đẻ muôn loài, xét đến muôn việc, thưởng phạt không bỏ ai. Do đó mà con 
 2 người tin có đạo Trời, nhờ Trời, cho là Trời sinh, Trời dưỡng, và đến khi chết thì về 
chầu Trời.
 Trời cũng có vợ, gọi là bà Trời, và mỗi khi hai ông bà cãi mắng nhau là lúc trời 
vừa mưa vừa nắng. Mỗi lúc Trời giận loài người lầm lỗi ở thế gian thì giáng xuống thiên 
tai, bão táp, lụt lội, hạn hán...
 Giang sơn của Trời là từ mặt đất lên đến trên cao, có chín tầng trời, và chỗ giáp 
với đất gọi là chân trời. Trời vô hình, không nói, nhưng người ta tin là ở đâu đâu cũng có 
mặt của Trời, không một ai tránh khỏi lưới Trời, mọi việc đều do Trời định.
 Ông Trời của Việt Nam thời cổ cũng còn gọi là Ngọc Hoàng ( ) Tương truyền 
rằng Ngọc Hoàng dùng đất sét nặn ra người xong, đem phơi nắng cho khô thì bỗng gặp 
một trận mưa to. Ngọc Hoàng vội vàng đem các tượng cất đi, song có vài tượng không 
lấy kịp, bị nước mưa làm hư. Các tượng hư hóa thành những người tàn tật ở trên mặt đất, 
còn những tượng kịp cất đi hóa thành những người lành lặn, đủ tay chân.
 Ngọc Hoàng ở trong một cung điện giống như cung điện nhà vua dưới trần. Ở 
cửa điện có một thần mặc áo giáp cầm gậy giữ cửa. Ngọc Hoàng họp các quan lại tại 
đây. Triều đình cũng không khác gì ở hạ giới ( ). Ngọc Hoàng luôn vận sắc phục đại 
triều, áo thêu rồng vàng, đầu đội mũ có tua đỏ dắt mười ba viên ngọc ngũ sắc, tay cầm 
hốt. Ngọc Hoàng thường ngự trên ngai chạm rồng mỗi lần thiết triều để xử việc trên trời 
hay ở thế gian. Bên tả và hữu của Ngọc Hoàng có các thần nhà trời chầu chực để Ngọc 
Hoàng sai khiến.
 Cõi trời chia ra chín tầng, có người nói là ba mươi ba tầng, các vị thần trời tùy 
theo chức tước cao thấp mà ở theo thứ tự mỗi tầng. Ngọc Hoàng là bậc tối cao, ở tầng 
thứ nhất.
 (“Ông Trời”, trích từ “Thần Thoại Việt Nam” – Thu Nga, Việt Dũng, 
Hoàng Minh, NXB Thanh Niên)
 Anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và những 
nét đặc sắc về mặt nghệ thuật của truyện thần thoại “Ông Trời”.
 .HẾT 
III. HƯỚNG DẪN CHẤM
 SỞ GD&ĐT NAM ĐỊNH ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KỲ I
 TRƯỜNG THPT ĐOÀN KẾT NĂM HỌC 2023-2024
 MÔN NGỮ VĂN LỚP 10
 HƯỚNG DẪN CHẤM
 Phần Nội dung Điểm
 VIẾT 10
 a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận văn học 0,25
 b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,5
 Phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về mặt nghệ 
 3 thuật của truyện thần thoại “Ông Trời”.
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm 8.5
HS có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được 
vấn đề cần bàn luận, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận 
thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.
Sau đây là một số gợi ý:
I. MỞ BÀI
- Giới thiệu truyện kể: Ông Trời 
- Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá: chủ đề và 
những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện thần thoại “Ông 
Trời”. 
II. THÂN BÀI
1. Tóm tắt cốt truyện: Truyện thần thoại “Ông Trời” kể về một 
vị thần tối cao, đó chính là ông Trời, hay còn gọi là Ngọc 
Hoàng. Ông Trời là vị thần sáng tạo ra muôn loài, ban phúc 
giáng họa, thưởng phạt phân minh đối với mọi hành động xấu, 
tốt của con người ở thế gian. Truyện cũng đi vào miêu tả nơi ở 
của ông Trời và các buổi thiết triều mà ông Trời và các quan 
thiên đình cùng tham dự để bàn công việc. 
2. Xác định và phân tích, đánh giá về chủ đề:
a. Xác định chủ đề: Truyện thần thoại “Ông Trời” thể hiện 
nhận thức và khát vọng của người xưa trong việc lí giải nguồn 
gốc và đặc điểm của các hiện tượng tự nhiên. Truyện cũng thể 
hiện niềm tin sơ khai của người xưa về sự tồn tại của một đấng 
tối cao luôn soi xét, thưởng phạt phân minh đối với mọi hành 
động của con người dưới trần gian. 
b. Phân tích, đánh giá chủ đề: 
- Chủ đề của truyện thần thoại “Ông Trời” thuộc mô típ quen 
thuộc như những truyện thần thoại suy nguyên khác của người 
Việt, lí giải nguồn gốc, đặc điểm của vạn vật theo trí tưởng 
tượng và nhận thức sơ khai của mình về thế giới. 
- Chủ đề của truyện cũng thể hiện niềm tin của người Việt cổ 
vào một đấng tối cao dù vô hình. 
- Chủ đề của truyện thể hiện tính nhân văn: Ông Trời tuy có 
quyền ban phúc giáng họa, nhưng không phải tự do đưa ra 
quyết định, mà là căn cứ vào tính chất tốt – xấu trong hành 
động của con người nơi hạ giới. 
2. Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật:
 4 a.Nghệ thuật xây dựng không gian, thời gian: 
- Không gian và thời gian trong truyện thần thoại “Ông Trời” 
mang đặc trưng của thần thoại suy nguyên. Đó là không gian 
rộng lớn, bao gồm nhiều cõi, gắn với quá trình tạo lập vũ trụ và 
sáng tạo muôn loài của ông Trời. Thời gian là thời gian không 
xác định, mang tính vĩnh hằng. 
- Không gian tập trung vào cõi Trời, nơi ông Trời, hay còn gọi 
là Ngọc Hoàng ngự trị, và từ đó xem xét và cai quản thế gian. 
b. Xây dựng cốt truyện: 
- Cốt truyện của truyện thần thoại “Ông Trời” xoay quanh ba 
vấn đề: 
+ Nói về công việc sáng tạo ra vạn vật của ông Trời
+ Nói về vai trò của ông Trời trong việc thực thi công lí đối với 
trần gian
+ Nói về không gian nơi ông Trời ngự trị
- Việc mở rộng cốt truyện ra nhiều khía cạnh vừa tạo ra sự đa 
dạng về thông tin, vừa tạo sức hấp dẫn cho câu chuyện. 
- Việc đưa vào cốt truyện những dòng bình luận về đạo Trời 
giúp thể hiện niềm tin của người xưa về một đấng tối cao luôn 
thực thi công lí ở đời. Nó cũng gửi gắm thông điệp rằng mọi 
hành động của con người đều không qua khỏi mắt Trời, từ đó, 
ngầm khuyên con người nên sống lương thiện, tử tế nếu không 
muốn bị Trời trừng phạt. 
- Cốt truyện cũng xen vào một chi tiết rất đời thường, đó là việc 
ông Trời có vợ và ông Trời, bà Trời cũng có lúc cãi mắng nhau. 
Chi tiết này vừa giúp tác giả dân gian lí giải hiện tượng vừa 
mưa vừa nắng ở trần gian, vừa thể hiện sự hóm hỉnh, hài hước 
của người xưa. 
c. Xây dựng nhân vật: 
- Nhân vật trung tâm của truyện thần thoại trên là ông Trời, 
được miêu tả với đặc trưng của nhân vật thần thoại suy nguyên: 
Là vị thần tối cao, có khả năng phi phàm, sáng tạo ra muôn 
loài. 
- Nhân vật ông Trời còn được miêu tả với một nét đặc biệt: Đó 
không chỉ là vị thần sáng tạo, mà còn là vị thần thực thi công lí. 
- Ông Trời ngoài đặc điểm siêu nhiên của một vị thần, cũng đã 
được miêu tả với những tình tiết rất đời thường: cũng có vợ, vợ 
chồng cũng có lúc cãi vã, ông Trời cũng có lúc nóng giận. Ông 
 5 Trời cũng ở trong cung điện, cũng mặc trang phục, thiết triều, 
ngồi ngai vàng như một ông vua dưới hạ giới. Chi tiết này 
khiến cho ông Trởi trở nên gần gũi với con người. 
- Ông Trời cũng gần gũi với con người ở tấm lòng nhân đức, 
phân minh, thưởng phạt không bỏ ai, nhất nhất đều hành xử 
công bằng, ra quyết định dựa trên công hay tội của người dưới 
hạ giới. 
III. KẾT BÀI
- Khẳng định khái quát những nét đặc sắc về chủ đề và nghệ 
thuật của truyện: 
- Nêu ý nghĩa của truyện kể đối với bản thân và người đọc: 
d. Chính tả, ngữ pháp 0,25
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.
e. Sáng tạo: Bài viết có giọng điệu riêng; cách diễn đạt sáng 0,5
tạo, văn phong trôi chảy.
 6